Nowelizacja Ustawy o Rachunkowości

W dniu 12 sierpnia 2015 roku Prezydent podpisał nowelizację Ustawy o Rachunkowości, nad któryą Sejm pracował od kwietnia 2015 roku. Nowelizacja ta wprowadza szereg zmian, spośród których część jest rozwinięciem zmian wprowadzonych do Ustawy już w 2014 roku. Główne obszary, w których nowelizacja wprowadza modyfikacje można dla uproszczenia podzielić na kilka kluczowych kategorii.

JEDNOSTKI MAŁE

Wprowadzenie nowej kategorii tzw. jednostek małych to właśnie jedna ze zmian będąca w pewnym sensie rozwinięciem nowinek wprowadzonych przez Ustawodawcę już rok temu. Jak część z nas zapewne pamięta, Ustawodawca w 2014 roku skupił swoją uwagę na uproszeniu ale też usystematyzowaniu podejścia do rachunkowości tzw. jednostek mikro. Jednostki te otrzymały swoją definicję, wytyczne co do możliwych do zastosowania uproszczeń w politykach rachunkowości oraz cały załącznik dotyczący sposobu sporządzania sprawozdań finansowych. W tym roku Ustawa idzie o krok dalej, wprowadzając nową kategorię, tzw. jednostkę mała, która można scharakteryzować następująco:

a) aby zostać jednostką mała musimy zmieścić się w 2 z 3 limitów – 17mPLN sumy bilansowej, 34mPLN przychodów netto ze sprzedaży, średnioroczone zatrudnienie 50 etatów
b) co ciekawe, aby zostać jednostką mała nie ma konieczności podejmowania dodatkowej uchwały o sposobie sporządzania sprawozdania finansowego i o „korzystaniu” z dostępnych uproszczeń
c) jednostka mała stosuje w przygotowywaniu sprawozdań załącznik numer 5 – analogicznie do jednostki mikro, Ustawa wprowadza nowy załącznik szczegółowo definiujący układ bilansu i rachunku zysków i strat oraz zakres ujawnień koniecznych do zawarcia w sprawozdaniu finansowym
d) jednostka mała może nie przygotowywać sprawozdania z działalności, pod warunkiem umieszczenia w sprawozdaniu finansowym informacji o nabyciu udziałów własnych
e) jednostka mała może nie stosować rozporządzenia Ministra Finansów o instrumentach, może też nie ujmować aktyów i rezerw z tytułu podatku odroczonego oraz rozpoznawać leasing podatkowo (czyli w praktyce de facto nie rozpoznawać leasingu finansowego)
f) jednostka mała może nie przygotowywać rachunku przepływów pieniężnych oraz zestawienia zmian w kapitale własnym

Pamiętajmy, że wszystkie dostępne zwolnienia i uproszczenia są opcjonalne – jeżeli Jednostka uważa np., że dzięki rozpoznawaniu podatku odroczonego bądź leasingu finansowego jej sprawozdania finansowe lepiej odzwierciedlają jej sytuację, wcale nie musi z nich rezygnować.

ZYSKI / STRATY NADZWYCZAJNE

Po nowelizacji, ta kategoria rachunku zysków i strat pozostaje w użyciu jedynie w bankach i ubezpieczycieli, w pozostałych podmiotach transakcje, które wcześniej byłyby tu rozpoznane, są przenoszone do pozostałych przychodów / kosztów operacyjnych.

KONSOLIDACJA

Ustawodawca wprowadził wiele drobnych zmian i doprecyzowań do artykuł 3, w tym do definicji znaczącego inwestora, jednostki dominującej etc. Warto zapoznać się z nimi aby upewnić się, że kwalifikacja powiązań w naszej grupie kapitałowej pozostała niezmieniona.
Oprócz kwestii definicyjnych, Ustawa została zmieniona w zakresie wymogów i zwolnień z przygotowywania sprawozdań skonsolidowanych. Zwracamy Państwa uwagę przede wszystkim na wprowadzenie wyższych progów zwolnienia z konsolidacja – artykuł 56 punkt 1 (nie należy przekraczać 2 z 3 limitów dla danych przed wyłączeniami konsolidacyjnymi 38,4mPLN sumy bilansowej, 76,8 przychodów netto ze sprzedaży oraz zatrudnienie średnioroczne 250 etatów).

ZMIANY W UKŁADZIE BILANSU I RACHUNKU WYNIKÓW

Nowością są wprowadzone nowelizacją niewielkie zmiany w układzie bilansu i rachunku zysków i strat dla „zwykłych” jednostek, czyli stosujących załącznik numer 1. Zmiany, na które naszym zdaniem warto zwrócić uwagę to:
a) udziały i akcje własne oraz należne wpłaty na kapitał są teraz częściami składowymi aktywów (wcześniej pomniejszały kapitały własne)
b) oprócz kategorii jednostek powiązanych i pozostałych wprowadzono trzecią – „od pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale”
c) w kapitałach doprecyzowano kilka elementów, m.in, poprzez wprowadzenie dodatkowych pozycji takich jak kapitały z tytułu aktualizacji wartości godziwej, czy też kapitały rezerwowe tworzone zgodnie ze statutem
d) w rachunku wyników pojawia się kilka nowych pozycji szczegółowych (np. koszty ubezpieczeń emerytalnych) oraz usunięto: wynik zdarzeń nadzwyczajnych oraz zysk/strata z działalności gospodarczej
Warto pamiętać, że zmienił się również zakres ujawnień wymaganych załącznikiem numer 1.

SPRAWOZDANIE Z PŁATNOŚCI

Dodany Rozdział 6A definiuje nowe sprawozdanie – tzw. sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej, które przygotowywać muszą wybrane jednostki działające w:
a) przemyśle wydobywczym
b) wyrębie lasów
Sprawozdanie takie jest obligatoryjne dla jednostek, które dokonały na rzecz administracji publicznej płatności w kwocie co najmniej 424.700 PLN. Ustawa wskazuje także, że obowiązek ten dotyczy jednostek, które w bieżącym oraz poprzednim roku obrotowym przekroczyły 2 z 3 wielkości – 85mPLN sumy bilansowej, 170mPLN przychodów ze sprzedaży netto oraz 250 etatów średnioroczonego zatrudnienia. Jak więc widać, sprawozdanie takie będzie dotyczyło dość ograniczonego zakresu podmiotów.

INNE ZMIANY

Powyższe podsumowanie wskazuje jedynie część zmian, jakie przygotował dla nas Ustawodawca. Oprócz tego, wprowadzono również szereg innych, spośród których warto jeszcze wspomnieć:
a) obowiązek przygotowania sprawozdania z działalności przez spółki jawne i komandytowe, zakładając że ich wspólnikami sa spółki kapitałowe
b) wprowadzenie ogólnie zdefiniowanego opisu kryterium istotności do art. 4
c) wskazano że zmiany polityk rachunkowości należy rozpoznawać z zyskach/stratach z lat ubiegłych (artykuł 8, ujednolicenie z KSR numer 7)

WEJŚCIE W ŻYCIE

Większość zmian wchodzi w życi 23 września 2015 roku i ma zastosowanie od tego dnia. Dla sprawozdań finansowych, obligatoryjne jest stosowanie zmian do sprawozdań za okresy rozpoczynające się od 1 stycznia 2016 roku, chociaż jest możliwość stosowania ich za rok obrotowy kończący się po dniu wejścia w życie Ustawy (czyli np. za rok obrotowy od 1 stycznia 2015 roku do 31 grudnia 2015 roku).

Jakub Puls
MDDP Outsourcing w Warszawie