Jak ujmować w księgach podatek odroczony?

Jednostka powinna dokonać identyfikacji wszystkich dodatnich różnic przejściowych. Jednak nie każda z nich będzie brana pod uwagę przy tworzeniu rezerw.

Ustawa o rachunkowości (dalej: uor) zobowiązuje jednostki do tworzenia rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego w związku z wystąpieniem przejściowych różnic dodatnich między wartością bilansową a podatkową aktywów i pasywów. Zapisy uor nie są w tej kwestii wyczerpujące.

Jednostka powinna tworzyć rezerwę z tytułu odroczonego podatku dochodowego w związku ze wszystkimi przyszłymi zwiększeniami podstawy opodatkowania lub bezpośrednio zobowiązania podatkowego. Przyszłe zwiększenia podstawy opodatkowania lub bezpośrednio zobowiązania podatkowego będą obejmowały zarówno pozycje ujęte w wycenie bilansowej i podatkowej aktywów i pasywów (przejściowe różnice dodatnie), jak i te, które wynikają z innych zdarzeń, np. zwyżki podatkowe, doliczenia do podatku itp.

Do zapłaty w kolejnych latach

Zadaniem rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego jest odzwierciedlenie wysokości podatku dochodowego, który jednostka będzie zobowiązana zapłacić w przyszłości. Jednostka powinna dokonać identyfikacji wszystkich dodatnich różnic przejściowych. Jednak nie wszystkie dodatnie różnice przejściowe będą brane pod uwagę przy tworzeniu rezerw. Nie tworzy się rezerw w związku z wystąpieniem różnic przejściowych, które wynikają:

• ∑ z wartości firmy, której amortyzacja, odpisanie lub jakiekolwiek inne zmniejszenie nie powoduje obniżenia podstawy opodatkowania,
• ∑ z początkowego ujęcia w księgach danego składnika aktywów lub pasywów wskutek transakcji, która nie stanowi połączenia ani nabycia jednostki albo jej zorganizowanej części i nie wpływa na podstawę opodatkowania lub wynik finansowy.

Wyłączenia spod obowiązku tworzenia rezerwy związane są przede wszystkim z zapewnieniem zrozumiałości informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych oraz niedokonywaniem w przyszłości korekt wartości rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Przyszłe zmniejszenia

Jednostka tworzy aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego w związku z wystąpieniem przejściowych różnic ujemnych między wyceną bilansową a podatkową aktywów i pasywów oraz możliwą do odliczenia w przyszłych okresach stratą podatkową. Definicja ustawowa, podobnie jak w przypadku warunków tworzenia rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego, nie jest wyczerpująca.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego powinny być tworzone w związku ze wszystkimi przyszłymi zmniejszeniami podstawy opodatkowania lub bezpośrednio wysokości podatku w przyszłości.

Będą one przede wszystkim wynikały z ujemnych różnic przejściowych i możliwej do odliczenia w przyszłości straty podatkowej. Podstawą do tworzenia aktywów będą również ulgi podatkowe, odliczenia od podatku. Przy tworzeniu aktywów należy również uwzględnić zasadę ostrożności.

Marcin Jeremicz
Ekspert w biurze rachunkowym MDDP Outsourcing w Warszawie