Ustawa o rachunkowości w art. 9 określa walutę prowadzenia ksiąg jako walutę polską. Wydawałoby się, że oznacza to bezwzględny nakaz prowadzenia ksiąg w złotym polskim (PLN), jednak okazuje się, że od tej reguły są wyjątki.
Artykuł 45 ustawy dopuszcza możliwość prowadzenia ksiąg zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości. Dotyczy to m.in.:
MSR nr 21 „Skutki zmian kursów wymiany walut obcych” przewiduje konieczność wyboru tzw. waluty funkcjonalnej, w której ujmowane są transakcje. Powinna to być waluta:
Pomocniczo przy wyborze waluty funkcjonalnej mogą być również uwzględnione następujące czynniki:
W związku z powyższym, jednostka uprawiona do prowadzenia ksiąg zgodnie z MSR może, a wręcz w niektórych wypadkach musi, wybrać inną niż polska walutę funkcjonalną.
Jako przykład można tu podać jednostkę będącą spółką-córką koncernu o zasięgu światowym, mającą siedzibę w Polsce. Koncern stosuje MSR. Spółka-córka zajmuje się serwisowaniem silników lotniczych. Ceny roboczogodzin tego typu usług są kwotowane w USD, i w tej walucie są uzyskiwane przychody spółki.
Jednocześnie koszty części zamiennych, szkoleń specjalistycznych, certyfikatów itp., stanowiące większość ponoszonych kosztów, niezbędne dla świadczenia tego typu usług, są wyrażane i ponoszone w USD. W tym przypadku, gdyby spółka-córka wybrała prowadzenie ksiąg wg MSR, jej walutą funkcjonalną byłby dolar amerykański.
Istnieje jeszcze jeden wyjątek od zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych w walucie polskiej. Dotyczy on funduszy inwestycyjnych.
Artykuł 13 ustawy o funduszach inwestycyjnych dopuszcza możliwość wyceniania aktywów funduszu w walucie obcej, o ile co najmniej 50% wartości swoich aktywów lokuje w papiery wartościowe lub w instrumenty rynku pieniężnego nabyte poza granicami Rzeczpospolitej za tę walutę obcą lub denominowane w tej walucie obcej. W tym przypadku art. 9 oraz 45 ustawy o rachunkowości nie obowiązują.
Jak widać, użycie złotych polskich nie jest jedyną opcją dla jednostki operującej w Polsce i prowadzącej tu księgi. Wybór waluty obcej jako waluty prowadzenia ksiąg wiąże się z koniecznością rozwiązania licznych problemów, w tym związanych z wyborem oprogramowania księgowego które posiada odpowiednie opcje walutowe.
Anna Drzyzga
MDDP Outsourcing Katowice