Blog

Kiedy można prowadzić księgi w walucie obcej ?

11.05.2015
W jaki sposób działa konto „Rozliczenie zakupu materiałów"

Ustawa o rachunkowości w art. 9 określa walutę prowadzenia ksiąg jako walutę polską. Wydawałoby się, że oznacza to bezwzględny nakaz prowadzenia ksiąg w złotym polskim (PLN), jednak okazuje się, że od tej reguły są wyjątki.

Artykuł 45 ustawy dopuszcza możliwość prowadzenia ksiąg zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości. Dotyczy to m.in.:

  • emitentów zamierzających się ubiegać lub ubiegających się o dopuszczenie swoich papierów do obrotu na jednym z rynków regulowanych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
  • jednostek wchodzących w skład grupy kapitałowej, w której jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie zgodnie z MSR,
  • oddziałów przedsiębiorcy zagranicznego, jeżeli ten przedsiębiorca sporządza sprawozdanie zgodnie z MSR.

MSR nr 21 „Skutki zmian kursów wymiany walut obcych” przewiduje konieczność wyboru tzw. waluty funkcjonalnej, w której ujmowane są transakcje. Powinna to być waluta:

  • która wywiera główny wpływ na ceny sprzedaży towarów i usług (często jest  to  waluta,  w  której  wyrażane są i regulowane ceny sprzedaży jej towarów i usług) oraz walutę kraju, w którym siły konkurencji i obowiązujące przepisy wywierają główny wpływ na ceny sprzedaży jej towarów i usług,
  • która wywiera główny wpływ na koszty robocizny i materiałów oraz na pozostałe koszty związane z dostarczaniem towarów lub świadczeniem usług (często jest to waluta, w której koszty te są wyrażane lub regulowane).

Pomocniczo przy wyborze waluty funkcjonalnej mogą być również uwzględnione następujące czynniki:

  • waluta, w  której   generowane   są   środki   z  działalności  finansowej   (tj.  emisja   instrumentów    dłużnych   i kapitałowych),
  • waluta, w której utrzymywane są zazwyczaj wpływy z działalności operacyjnej.

W związku z powyższym, jednostka uprawiona do prowadzenia ksiąg zgodnie z MSR może, a wręcz w niektórych wypadkach musi, wybrać inną niż polska walutę funkcjonalną.

Jako przykład  można  tu  podać jednostkę  będącą  spółką-córką  koncernu  o  zasięgu   światowym,  mającą  siedzibę w Polsce. Koncern stosuje MSR. Spółka-córka zajmuje się serwisowaniem silników lotniczych. Ceny roboczogodzin tego typu usług są kwotowane w USD, i w tej walucie są uzyskiwane przychody spółki.

Jednocześnie koszty części zamiennych, szkoleń specjalistycznych, certyfikatów itp., stanowiące większość ponoszonych kosztów, niezbędne dla świadczenia tego typu usług, są wyrażane i ponoszone w USD. W tym przypadku, gdyby spółka-córka wybrała prowadzenie ksiąg wg MSR, jej walutą funkcjonalną byłby dolar amerykański.

Istnieje jeszcze jeden wyjątek od zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych w walucie polskiej. Dotyczy on funduszy inwestycyjnych.

Artykuł 13 ustawy o funduszach inwestycyjnych dopuszcza możliwość wyceniania aktywów funduszu w walucie obcej, o ile co najmniej 50% wartości swoich aktywów lokuje w papiery wartościowe lub w instrumenty rynku pieniężnego nabyte poza granicami Rzeczpospolitej za tę walutę obcą lub denominowane w tej walucie obcej. W tym przypadku art. 9 oraz 45 ustawy o rachunkowości nie obowiązują.

Jak widać, użycie złotych polskich nie jest jedyną opcją dla jednostki operującej w Polsce i prowadzącej tu księgi. Wybór waluty obcej jako waluty prowadzenia ksiąg wiąże się z koniecznością rozwiązania licznych problemów, w tym związanych z wyborem oprogramowania księgowego które posiada odpowiednie opcje walutowe.

Anna Drzyzga
MDDP Outsourcing Katowice