25 marca 2025 r. w Rządowym Centrum Legislacji opublikowano projekt nowego rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR) – zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 roku. Projekt zmian zawiera nie tylko nowy wzór KPiR (wprowadzono dwie dodatkowe kolumny: numer faktury wystawionej w KSeF oraz identyfikator podatkowy kontrahenta), ale także liczne różnice w prowadzeniu księgi w stosunku do dotychczasowych przepisów. Jak uzasadnia Ministerstwo Finansów, konieczność nowelizacji rozporządzenia wynika wprost z art. 24a ust. 7 ustawy o PIT oraz z obowiązku prowadzenia KPiR w formie elektronicznej (art. 24a ust. 1e ustawy o PIT). Co dokładnie warto wiedzieć o tych zmianach i na co się przygotować?
Przypominamy, że – zgodnie z art. 24a ust. 1 i 2 ustawy o PIT – obowiązek prowadzenia KPiR mają m.in. osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, o ile oczywiście nie prowadzą ksiąg rachunkowych na podstawie ustawy o rachunkowości (tzw. pełna księgowość).
Zmienione brzmienie art. 24a ust. 7 wprowadza również obowiązek przesyłania KPiR do właściwego naczelnika urzędu skarbowego po zakończeniu roku podatkowego w terminie do dnia upływu terminu złożenia zeznania podatkowego, a podstawowym sposobem prowadzenia KPiR jest forma elektroniczna i tylko ściśle określone grupy podatników będą mogły kontynuować prowadzenie KPiR bez użycia programów komputerowych. Na dzień publikacji niniejszego artykułu, możliwość prowadzenia KPiR w 2026 r. w wersji papierowej dotyczyć ma już tylko osób działających na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia zawartych na podstawie odrębnych przepisów, a także duchownych, którzy zrezygnowali z opodatkowania ryczałtem, przy czym minister właściwy do spraw finansów publicznych w drodze rozporządzenia będzie mógł określać grupy podmiotów zwolnionych z obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych w postaci elektronicznej lub zwolnionych z obowiązku ich przesyłania.
Oprócz wspominanych wyżej zmian we wzorze KPiR, projekt przewiduje również szereg istotnych modyfikacji w samym prowadzeniu i uzupełnianiu KPiR.
Rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne bez zatrudnienia w nim pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz pracowników rolnych, wykonujący działalność gospodarczą, osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, osiągający do 10.000 zł przychodu w roku podatkowym nie będą mogli korzystać z uproszczonej formy prowadzenia księgi.
Z art. 2. rozporządzenia usunięto pojęcia, które są już zdefiniowane na gruncie ustawy o PIT. Chodzi m.in. o takie pojęcia, jak przychód, środki trwałe czy wartości niematerialne i prawne. Zmieni się również definicja biura rachunkowego.
W dotychczasowym brzemieniu przepisów, w przypadku szczególnych okoliczności i na wniosek podatnika, istniała możliwość uzyskania zwolnienia z obowiązku prowadzenia KPiR. Nowe przepisy likwidują taką możliwość, ale dotychczasowe zwolnienia zachowują moc przez okres, na jaki zostały przyznane.
Nowe rozporządzenie nie przewiduje możliwości dotyczących wykorzystywania ewidencji sprzedaży dla potrzeb KPIR przez podatników zwolnionych z VAT, co w praktyce oznacza, że osoby te będą musiały prowadzić osobną ewidencję sprzedaży.
Dotychczasowe przepisy w sposób jednoznaczny wskazywały miejsce przechowywania ksiąg i dokumentów księgowych. W nowych – brak jest takiej regulacji, ale oczywiście w razie kontroli przedsiębiorcy będą zobligowani do przekazania dostępów do dokumentacji online.
Przedsiębiorstwa wielozakładowe nie będą miały już obowiązku prowadzenia ksiąg oddzielnie dla każdego zakładu. Nastąpi również likwidacja obowiązku sporządzania dowodów przesunięć pomiędzy poszczególnymi zakładami, co powinno w znaczący sposób ułatwić prowadzenie księgi.
Brak możliwości stosowania zbiorczych zapisów na podstawie dziennych zestawień dowodów (faktur dotyczących sprzedaży). Wszystkie faktury mają być wpisywane bezpośrednio do księgi, co – zdaniem ministerstwa – umożliwi lepsze wykorzystanie struktur JPK_PKPiR.
Wg nowych przepisów, niektóre zakupy – np. materiałów biurowych, będą musiały być dokumentowane fakturą uproszczoną. Nowe przepisy wyłączają możliwość dokumentowania takich zakupów za pomocą paragonów bez NIP-u.
Wszystkie wpisy kosztowe i przychodowe będą dokonywane, co do zasady, najpóźniej do dnia 20. każdego miesiąca, następującego po miesiącu dokonania wydatków bądź uzyskania przychodu.
Obowiązek podpisywania spisu będzie ciążył tylko na właścicielu danego zakładu lub wspólnikach. Osoby sporządzające spis z natury nie będą miały już więc obowiązku jego podpisywania. Dodatkowo, w księdze ujmowana będzie wyłącznie wartość spisu.
Nowe rozporządzenie nie określa warunków, jakim odpowiadać powinna księga prowadzona w postaci elektronicznej, aby mogła być uznana za prawidłową.
Zachowana została zasada polegająca na niewpisywaniu do księgi kwot wynikających z ww. faktur, przy jednoczesnym wykreśleniu regulacji dot. obowiązku przechowywania paragonu i faktury – gdyż przepisy o VAT regulują już te zasady.
Korekty będą dokonywane na podstawie dowodu wewnętrznego, a nie – jak dotychczas – poprzez opisywanie korekt na odwrocie raportu.
Choć większość uwagi skupia się obecnie na obowiązkowym KSeF, zmiany w prowadzeniu KPiR są równie rewolucyjne. Od 2026 roku podatnicy będą musieli nie tylko przesyłać elektroniczne księgi do urzędu, ale też dostosować sposób dokumentowania transakcji, gromadzenia danych o kontrahentach i wprowadzania zapisów do księgi.
Nowe rozporządzenie dotyczące KPIR to ewidentnie kolejny krok w kierunku cyfryzacji i uszczelniania systemu podatkowego. Największa zmiana będzie niewątpliwie dotyczyła konieczności przejścia na księgowość cyfrową, a celem tych zmian jest oczywiście zwiększenie przejrzystości i efektywności rozliczeń podatkowych, natomiast w praktyce – ułatwienie kontroli administracji publicznej. Z punktu widzenia przedsiębiorców oznacza to jednak konieczność dostosowania systemów księgowych do nowych procedur, a w wielu przypadkach nawet wdrożenie ich od podstaw, dlatego nie warto czekać z tym do ostatniej chwili. Brak przygotowania może skutkować nie tylko karami, ale i poważnymi opóźnieniami w obsłudze księgowej.