Modelowanie finansowe w branży OZE – fundament sukcesu inwestycji

Setki milionów złotych zaangażowane w projekt, ambitne cele klimatyczne i rozbudowana struktura finansowania – w takich realiach niedoskonały model finansowy to ryzyko, na które inwestor OZE nie może sobie pozwolić. Zobacz, jak zaplanować inwestycję z pełną kontrolą nad wynikiem, ryzykiem i rentownością.

Rozwój sektora odnawialnych źródeł energii (OZE) w Polsce jest wymuszony przez regulacje unijne, idące ich śladem regulacje krajowe oraz globalne trendy proekologiczne. Zaprezentowany przez KE w lutym br. program Czysty Ład Przemysłowy na lata 2025-2026 ma poprawić konkurencyjność unijnych gospodarek (żeby np. turbiny wiatrowe czy panele fotowoltaiczne były produkowane w Europie, zamiast w Państwie Środka), zachowując jednakże cele dot. redukcji emisji gazów cieplarnianych (tj. Europejskiego Zielonego Ładu, który ma zapewnić neutralność pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 roku). Nowe regulacje krajowe (w tym wynikające z założeń Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. czy Polityki Energetycznej Polski do 2040 r.) mają wesprzeć przedsiębiorstwa działające w sektorze zielonej energii, m.in. poprzez szybsze wydawanie pozwoleń na realizację inwestycji oraz np. udostępnienie szerszego strumienia dotacji i pożyczek (m.in. na preferencyjnych warunkach).

Wspomniane zmiany i trendy bezpośrednio przekładają się na dynamiczny rozwój projektów OZE w takich obszarach, jak farmy wiatrowe, przemysłowe biogazownie, magazyny energii czy wielkoskalowe instalacje PV (fotowoltaika). Ich realizacja wymaga nie tylko znacznych nakładów inwestycyjnych, ale też solidnych podstaw analitycznych i finansowych, ponieważ inwestycje te są złożone pod względem źródeł finansowania, księgowości oraz podatków. Kluczowym elementem gwarantującym powodzenie przedsięwzięcia, jest profesjonalnie przygotowany model finansowy, który pozwala analizować przepływy pieniężne, stopę zwrotu, rentowność oraz potencjalne ryzyka – także kontraktowe i regulacyjne.

Znaczenie precyzyjnych prognoz w inwestycjach OZE (model finansowy)

Model finansowy jest narzędziem umożliwiającym nie tylko precyzyjne prognozowanie przychodów i kosztów, ale również analizę struktury finansowania, uwzględniającej m.in.: dotacje unijne, środki krajowe (np. z Funduszu Modernizacyjnego), kredyty ekologiczne (BGK) czy inwestycje kapitałowe funduszy private equity. Właściwie skonstruowany model:

• zapewnia przejrzystość – umożliwia identyfikację realnych kosztów i przychodów oraz kalkulację wskaźników IRR i NPV;
• uwzględnia różne źródła finansowania – od funduszy unijnych, po finansowanie hybrydowe;
• minimalizuje ryzyka – zarówno związane z błędnymi założeniami, jak i zewnętrznymi czynnikami (np. inflacja kosztów EPC, opóźnienia dostaw).

Przykładem takiego hybrydowego finansowania może być projekt Baltic Power, w którym zostało wykorzystane finansowanie dłużne (kredyty z instytucji międzynarodowych: m.in. EBRD – do 250 mln euro, senioralna pożyczka oraz EIB – 250-400 mln euro, a także środki z agencji kredytów eksportowych, tj. wsparcie z Euler Hermes, duńskiego EIFO i kanadyjskiego EDC, środki z komercyjnych banków – 25 instytucji finansowych, w transzach objętych i nieobjętych gwarancją oraz dodatkowa linia pomocnicza w wysokości 1 mld PLN na 3 lata) oraz finansowanie kapitałowe (PKN ORLEN i Northland Power jako sponsorzy projektu wnieśli środki własne w proporcjach 51/49, przy czym Northland pokrył swój udział w formule equity). Ponadto projekt skorzystał z zabezpieczeń i gwarancji (miksu transz objętych i nieobjętych ECA) oraz wsparcia instytucji wielostronnych (jako tzw. „comfort lender”). Dodatkowym wsparciem był element regulacyjny: 25-letni kontrakt różnicowy CfD (z gwarantowaną ceną referencyjną, zabezpieczający przychody przed wahaniami rynkowymi), a także ustawa offshore’owa (z grudnia 2022 r., która umożliwiła indeksację taryf w okresie przygotowawczym, stanowiąc istotne złagodzenie ryzyk inflacyjnych).

W powyższym kontekście nie do przecenienia jest wpływ rachunkowości na wiarygodność modeli finansowych. Rzetelna ewidencja księgowa, zgodna z ustawą o rachunkowości oraz międzynarodowymi standardami MSSF, stanowi fundament dla budowy poprawnego modelu finansowego. Kluczowa jest tu synergia między zespołem księgowym a działem kontrolingu i analityki finansowej – szczególnie w zakresie rozliczania dotacji, ujęcia amortyzacji i testów na utratę wartości aktywów. W praktyce często spotykamy się z sytuacją, w której klient MDDP Outsourcing samodzielnie przygotowuje model finansowy w oparciu o własne założenia biznesowe, natomiast to nasz zespół ekspertów księgowych odpowiada za przełożenie modeli finansowych na wyniki finansowe i podatkowe, zapewnienie poprawności rozliczeń.

Przykładem wagi prawidłowego modelowania finansowego może być projekt realizowany przez jednego z naszych klientów w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP), obejmujący budowę ITPOK (tj. instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych). Wartość inwestycji przekraczała kilkaset milionów złotych, a jej finansowanie odbywało się z pożyczek wewnątrzgrupowych oraz dotacji. Kluczowe okazało się m.in. prawidłowe wyliczenie odsetek od pożyczek, ujęcie ich na gruncie CIT, a także dokonanie wyceny pozycji finansowych wg. skorygowanej ceny nabycia i prawidłowe ujęcie w CIT. Dodatkowo istotne było rozpoznanie jaka część wybudowanej instalacji, która stanowiła środek trwały, była sfinansowana dotacją, ponieważ w tej części amortyzacja tego ŚT nie stanowiła kosztu podatkowego. To wszystko na dalszym etapie miało wpływ na wysokość podatku odroczonego, a zatem ostatecznie wpływało na wynik netto spółki. I musiało być uwzględnione właśnie w modelu finansowym.

Jakie są dostępne instrumenty finansowe dla dużych inwestorów OZE w 2025 roku?

W 2025 roku duzi inwestorzy w sektorze OZE w Polsce mają do dyspozycji szeroki wachlarz instrumentów finansowych, obejmujących zarówno bezzwrotne dotacje, jak i finansowanie dłużne oraz inwestycje kapitałowe. Kluczowe źródła to Fundusz Modernizacyjny, Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko oraz Fundusz Sprawiedliwej Transformacji. Wśród form wsparcia dominują preferencyjne pożyczki, subsydia inwestycyjne i granty na projekty wiatrowe, fotowoltaiczne, magazynowanie energii, produkcję wodoru czy rozwój inteligentnych sieci. Coraz większą rolę odgrywają także nowe instrumenty wspierające inwestycje długoterminowe, w tym inwestycje offshore, które wymagają specjalistycznego podejścia w zakresie rozliczeń podatkowych i strukturyzacji finansowania. Warto również odnotować dynamiczny rozwój cable poolingu oraz popularność aukcji mocy, w których magazyny energii już teraz osiągają znaczące kontrakty.

Dla dużych graczy (realizujących kapitałochłonne projekty) kluczowe będzie łączone wykorzystanie dotacji unijnych, pożyczek preferencyjnych i wsparcia kapitałowego. Przy tak złożonych projektach ważne jest również odpowiednie przygotowanie rozliczeń podatkowych (m.in. podatek od nieruchomości, rozliczanie kosztów finansowania, WHT), by w pełni skorzystać z dostępnych instrumentów i uniknąć ryzyka sankcji finansowych.

Jak ważny jest podatek odroczony w kontekście modelu finansowego?

Na czym polega podatek odroczony w OZE? Podatek odroczony wynika z różnic przejściowych pomiędzy wartością bilansową a podatkową aktywów i pasywów. W 2025 r. w sektorze OZE kluczowe źródła różnic obejmują: dotacje UE (brak możliwości podatkowego odpisu amortyzacyjnego środków trwałych sfinansowanych z dotacji), nowe aktywa energetyczne (rozbieżności w amortyzacji akumulatorów – MSSF vs. ustawa), certyfikaty OZE (zmiana wartości świadectw pochodzenia przy rosnącym obowiązku 8,5%).

Przykładem wpływu podatku odroczonego na model finansowy może być instalacja PV 20 MW z dotacją (40%) i kredytem BGK (50%; pozostałe 10% – środki własne spółki). Koszt inwestycji: 80 mln zł, dotacja: 32 mln zł (brak amortyzacji podatkowej), różnica przejściowa: 32 mln zł. Skutek – powstanie aktywa z tytułu podatku odroczonego, którego rozliczanie musi być odpowiednio zaplanowane.

Analogiczne mechanizmy obowiązują w projektach finansowanych pożyczkami wewnątrzgrupowymi – jak w przypadku wspomnianej inwestycji ITPOK. Przy długoterminowym finansowaniu istotne znaczenie ma prawidłowe ujęcie odsetek (zarówno bilansowe, jak i podatkowe), wycena wg metody zamortyzowanego kosztu oraz wyłączenie z kosztów uzyskania przychodu amortyzacji dotowanych części aktywów. Te różnice przejściowe istotnie wpływają na wielkość aktywów/pasywów z tytułu podatku odroczonego, a przez to – na raportowany wynik netto.

Kluczowe rekomendacje dla inwestorów OZE

• Buduj hybrydowe modele finansowania

  W przypadku dużych inwestycji OZE nie ma jednego, uniwersalnego źródła finansowania – optymalnym rozwiązaniem są tzw. modele hybrydowe, które łączą środki bezzwrotne (np. dotacje UE lub z Funduszu Modernizacyjnego), finansowanie dłużne (np. kredyty ekologiczne z BGK) oraz kapitał własny inwestora. Dzięki temu możliwa jest optymalizacja kosztu kapitału, ponadto rozproszenie źródeł finansowania zmniejsza ryzyko inwestycyjne i umożliwia większą elastyczność w zarządzaniu przepływami pieniężnymi.

• Zabezpieczaj się kontraktowo

W projektach OZE kluczowe znaczenie ma odpowiednie ukształtowanie relacji z dostawcami technologii (turbiny, falowniki, akumulatory, EPC itd.), a także wykonawcami instalacji. Umowy powinny zawierać precyzyjne klauzule dotyczące zakresu odpowiedzialności, harmonogramów dostaw, gwarancji jakości oraz kar umownych za opóźnienia lub niewykonanie zobowiązań. Niedoszacowanie ryzyk wykonawczych może skutkować przesunięciem harmonogramu oddania instalacji, utratą preferencyjnych stawek sprzedaży energii lub koniecznością renegocjacji finansowania. Warto też przewidywać mechanizmy indeksacji cen komponentów i kosztów wykonawstwa.

• Zintegruj wymogi ESG
  

  Zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju (ESG) w projektach OZE przestała być opcją – obecnie to wymóg instytucji finansujących, inwestorów oraz regulatorów. Od 2025 roku obowiązek raportowania niefinansowego zgodnie z dyrektywą CSRD dotyczy dużych przedsiębiorstw spełniających co najmniej dwa z trzech kryteriów: zatrudnienie powyżej 250 pracowników, przychody netto powyżej 40 mln EUR lub suma bilansowa powyżej 20 mln EUR. Obowiązek ten dotyczy m.in. spółek notowanych na giełdzie, banków oraz innych jednostek o znaczeniu publicznym – pierwsze raporty będą publikowane w 2026 roku za rok obrotowy 2025. Mniejsze spółki notowane na rynku regulowanym zostaną objęte obowiązkiem od 2026 roku (raport za 2026 opublikowany w 2027), a podmioty spoza UE, prowadzące znaczącą działalność na rynku unijnym – od 2028 roku. W praktyce wiele spółek z sektora OZE już teraz wdraża systemy zbierania i raportowania danych środowiskowych, społecznych oraz dotyczących ładu korporacyjnego (ESG), aby sprostać wymaganiom instytucji finansujących. Koszty związane z analizą śladu węglowego, monitoringiem emisji oraz wdrażaniem standardów środowiskowych powinny być uwzględniane w modelach finansowych. Coraz częściej banki i fundusze infrastrukturalne wymagają weryfikacji zgodności z kryteriami ESG (o czym wspomina grudniowy raport KPMG „Kryteria ESG kluczowe w decyzjach kredytowych”), szczególnie w przypadku dużych projektów, co bezpośrednio wpływa na warunki finansowania.

• Bądź na bieżąco z regulacjami
  

  Dynamicznie zmieniające się otoczenie prawne stanowi jedno z głównych ryzyk w branży odnawialnych źródeł energii (OZE) – na przykład zaplanowany na III kwartał 2025 roku Projekt ustawy o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw. Inwestorzy powinni regularnie monitorować zmiany w ustawie o OZE oraz przepisy techniczne, takie jak te dotyczące przyłączeń. Na przykład, w grudniu 2024 roku wprowadzono nowelizację ustawy o OZE, która skróciła terminy wydawania warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej z 120 lub 150 dni do 45 dni. Planowane są także kolejne zmiany regulacyjne, mające na celu zmniejszenie minimalnej odległości elektrowni wiatrowych od zabudowań mieszkalnych z 700 m do 500 m. Zmiany te bezpośrednio wpływają na opłacalność projektów i powinny być na bieżąco uwzględniane w modelach finansowych oraz analizach due diligence.

• Zarządzaj alokacją kosztów w grupie
  

  W przypadku projektów realizowanych przez grupy kapitałowe (holdingowe) kluczowe jest prawidłowe przypisanie nakładów inwestycyjnych i operacyjnych do poszczególnych podmiotów oraz właściwe rozpoznanie środków trwałych i rozliczeń wewnętrznych. Tylko wtedy model finansowy może zostać efektywnie wykorzystany zarówno do celów raportowania, jak i kontroli rentowności.

Jak zespół MDDP Outsourcing może pomóc spółkom z branży OZE?

Modelowanie finansowe projektów OZE w 2025 r. wymaga znacznie więcej, niż tylko szacunków przepływów pieniężnych. Konieczne jest zintegrowanie wymogów księgowych, podatkowych, kontraktowych oraz regulacyjnych – z uwzględnieniem dynamicznych programów wsparcia i ram ESG.

Jeśli planują Państwo inwestycję w sektorze OZE i poszukują kompleksowego wsparcia w zakresie księgowości, podatków i modelowania finansowego, eksperci MDDP Outsourcing pozostają do dyspozycji. Serdecznie zapraszamy do współpracy! 👉KONTAKT

Outsourcing księgowy i kadrowo-płacowy dla wymagających firm
Finanse, które tworzą wartość – nie tylko ją mierzą

▪  Usługi księgowe  ▪ Usługi kadrowo-płacowe ▪ Sprawozdania finansowe
> Zapraszamy do kontaktu! <

Autor: Honorata Zakrzewska-Krzyś
Weryfikacja merytoryczna i kontakt ekspercki: Rafał Małecki, Menedżer, Księgowość MDDP Outsourcing Warszawa