Strata nie oznacza braku podatku

Podatek minimalny (znany też jako „podatek od strat i niskich dochodów” lub „podatek od spółek”), to kolejna zapowiadana zmiana wprowadzona na mocy Polskiego Ładu, która weszła w życie 1 stycznia 2024 roku. Obejmie on firmy, które poniosły stratę podatkową lub nie przekroczyły 2% progu rentowności (udział dochodów w przychodach ze źródła przychodów innych niż zyski kapitałowe nie przekracza 2%).

Czym jest podatek od strat i niskich dochodów?

Zgodnie z art. 24 ca. 1. Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatek od spółek, będących podatnikami w rozumieniu art. 3 ust. 1 oraz podatkowych grup kapitałowych, które w roku podatkowym:

1) poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo

2) osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 2%

– wynosi 10% podstawy opodatkowania (minimalny podatek dochodowy).

Art. 24. ca zawiera szereg wyłączeń, jeśli chodzi o zastosowanie podatku minimalnego, jak również wzory służące do kalkulacji tegoż podatku.

Kogo obejmie?

W praktyce podatkowi minimalnemu podlegać będą:

1. Spółki, które mają siedzibę lub zarząd w Polsce (np. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, proste spółki akcyjne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne,
2. Podatkowe grupy kapitałowe (PGK).

Wyłączenia przy podatku minimalnym

Zgodnie z art. 24. ca ust. 2, dla celów podatku minimalnego nie trzeba będzie uwzględniać m.in. następujących pozycji:

1. Kosztów z tytułu nabycia, wytworzenia lub ulepszenia środków trwałych (np. odpisy amortyzacyjne);
2. Kosztów z tytułu wykorzystywania środków trwałych na podstawie umowy leasingu, jeżeli odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający (leasing finansowy);
3. Kosztów z tytułu opłat wynikających z umowy leasingu operacyjnego;
4. Przychodów oraz kosztów związanych z transakcjami, które objęte są cenami regulowanymi pod warunkiem, że w odniesieniu do tych transakcji podatnik poniósł stratę albo jego „rentowność” nie przekroczyła 2%;
5. Wzrostu kosztów uzyskania przychodów z tytułu zakupu energii elektrycznej, cieplnej lub gazu przewodowego (przy czym oceny zwiększenia wydatków należy dokonywać w odstępach rocznych);
6. Niektórych zapłaconych podatków i opłat tj. podatku akcyzowego, podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej oraz opłaty emisyjnej;
7. 20% kosztów uzyskania przychodów z tytułu wynagrodzeń, składek na ubezpieczenie społeczne oraz wpłat do Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK).

Zwolnienia podmiotowe od podatku minimalnego

Zgodnie z art. 24. ca ust. 14, od podatku minimalnego zwolnieni będą podatnicy:

1. Rozpoczynający działalność (zwolnienie będzie działało przez pierwsze 3 lata prowadzenia działalności. W praktyce podatek minimalny będzie dotyczył nowych podatników CIT najwcześniej w 4 roku prowadzenia działalności),
2. Jeżeli w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy,
3. Raportujący niską rentowność incydentalnie (nie zapłacą zasadniczo podatnicy, którzy w jednym z ostatnich trzech lat podatkowych osiągnęli rentowność powyżej wskaźnika 2%),
4. Których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada: a) bezpośrednio lub pośrednio, więcej niż 5%: – udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub – ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną, b) innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym,
5. Dla grupy podatników (w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 75% udział odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy),
6. Stosujący ceny regulowane,
7. Działający w niektórych branżach, np. prowadzący gospodarkę komunalną, przedsiębiorstwa górnicze, instytucje kredytowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, firmy inwestycyjne,
8. Mali podatnicy, postawieni w stan upadłości, likwidacji lub objęci postępowaniem restrukturyzacyjnym.

Obliczenie podatku minimalnego

W pierwszej kolejności ustalamy, czy podmiot nie jest wyłączony spod regulacji podatku minimalnego, następnie ustalamy podstawę opodatkowania.

Podstawowy wariant zakłada, że wyjściowo podstawa opodatkowania to 1,5% liczone od przychodów z innych źródeł niż zyski kapitałowe. Powyższa kwota może ulegać zwiększeniu, jeśli spółka ponosiła w roku podatkowym określone płatności pasywne na rzecz podmiotów powiązanych.

W pierwszej kolejności, do podstawy opodatkowania podatkiem minimalnym należy dodać grupowe koszty obsługi finansowania dłużnego, w części, w której przekraczają one 30 proc. „podatkowego” wskaźnika EBITDA. Podatkowa EBITDA to dochody podatkowe powiększone o koszty finansowania dłużnego oraz amortyzację podatkową, oraz pomniejszone o przychody odsetkowe.

W drugiej kolejności należy dodać koszty wybranych usług niematerialnych (doradczych, reklamowych, zarządzania, itp.), opłat za wartości niematerialne i prawne oraz kosztów przeniesienia ryzyka niewypłacalności kredytowej ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych, w części, w jakiej przekroczyły one próg ustawowy. Próg ustawowy został ustalony na poziomie 3 mln PLN powiększony o 5% „podatkowego” wskaźnika EBITDA. Zatem nadwyżkę ponad ten próg należy również uwzględnić w podstawie opodatkowania podatkiem minimalnym.

Opcją alternatywną jest możliwość wyboru uproszczonej metody kalkulacji podstawy opodatkowania w podatku minimalnym. W tym przypadku podstawę opodatkowania stanowi 3% przychodów operacyjnych osiągniętych w roku podatkowym. Uproszczona metoda zatem podwyższa procent przychodów, które uwzględnia się w podstawie opodatkowania (3% zamiast 1,5%) ale całkowicie pomija nadmiarowe koszty pasywne poniesione w roku podatkowym na rzecz podmiotów powiązanych.

Kwota podatku minimalnego wynosi 10% podstawy opodatkowania.

Podatek minimalny a „zwykły” podatek CIT

Wprowadzenie podatku minimalnego nie będzie oznaczało zwolnienia z obowiązku rozliczania „zwykłego” podatku CIT. W praktyce może mieć miejsce sytuacja, w której u podatnika CIT powstanie w jednym roku zobowiązanie podatkowe z tytułu „zwykłego” podatku CIT i podatku minimalnego jednocześnie. W tym przypadku nie powinno jednak dojść do podwójnego opodatkowania, gdyż kwota podatku minimalnego do zapłaty będzie mogła zostać pomniejszona o należny „zwykły” podatek CIT.

W przypadku, gdy podatnik zapłaci podatek minimalny, to będzie mógł go odliczyć od „zwykłego” CIT w zeznaniach składanych za kolejne 3 lata podatkowe.

Podsumowując, celem minimalnego podatku dochodowego ma być ograniczenie sytuacji, w której duże spółki, pomimo osiągania znacznych obrotów, raportują ciągle niski dochód lub stratę. Z tego powodu podatek minimalny jest określany jako „podatek od spółek”, czy też „podatek od straty i niskich dochodów”.

Autor: Natalia Pietrasik, księgowa w warszawskim biurze MDDP Outsourcing

Źródło: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych