Proporcja w VAT - sprzedaż mieszana i wyliczenie wskaźnika

Każdy podatnik mający u siebie sprzedaż mieszaną powinien w przypadku zmniejszania zobowiązania z tytułu VAT zastosować tak zwaną proporcję w VAT.

Czym jest sprzedaż mieszana i jak odróżnić koszt z nią związany?  

Sprzedaż mieszana to określenie sytuacji, w której podatnik dokonuje sprzedaży podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT, ale również wykazuje u siebie transakcje zwolnione lub w ogóle niepodlegające opodatkowaniu VAT.  

Artykuł 86 ust. 1 ustawy o VAT określa zasadę możliwości odliczenia podatku naliczonego, gdzie determinantą możliwości odliczenia podatku jest związek z nabyciem towarów i usług oraz ich wykorzystaniem przy czynnościach opodatkowanych przez podatnika. Reasumując, musi być zachowany związek kosztu i przychodu, który na jego podstawie jest generowany.  

Koszt związany ze sprzedażą mieszaną to taki koszt, którego jednoznacznie nie możemy przypisać albo do sprzedaży opodatkowanej, albo do tej zwolnionej.  

Przykładami kosztów związanych ze sprzedażą mieszaną mogą być: 

1. najem lokalu, w którym wykonywana jest działalność,  
2. usługi telekomunikacyjne związane z bieżącą obsługą działalności,  
3. zakup materiałów biurowych wykorzystywanych do bieżącej działalności.  

Jak wyliczyć wartość proporcji w VAT? Kiedy stosować? 

Wskaźnik proporcji oblicza się dzieląc wartość sprzedaży opodatkowanej za zeszły rok przez całą wartość sprzedaży u podatnika. Określa to dokładnie art. 90 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług. 

Rezultatem jest współczynnik proporcji VAT, który powinien być stosowany dla kosztów związanych ze sprzedażą mieszaną.  

W tym miejscu warto przytoczyć art. 90 ust. 10 ustawy o VAT, który informuje o zastosowaniu dwóch rozwiązań w przypadku bardzo dużej i bardzo małej wartości wskaźnika. Jeżeli proporcja: 

• przekroczyła 98% oraz kwota podatku naliczonego niepodlegająca odliczeniu, wynikająca z zastosowania tej proporcji, w skali roku, była mniejsza niż 10 000 zł – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 100%; 
• nie przekroczyła 2% – podatnik ma prawo uznać, że proporcja ta wynosi 0%. 

Podsumowując, możemy wyróżnić trzy opcje w zakresie powiązania kosztu z przychodem, w celu sklasyfikowania możliwości odliczenia podatku VAT: 

1. Koszt związany ze sprzedażą opodatkowaną – mamy możliwości odliczenia VAT 
2. Koszt związany ze sprzedażą zwolnioną – brak możliwości odliczenia VAT 
3. Koszt związany ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną – proporcja VAT

Odzwierciedlenie teorii w praktyce  

MDDP Outsourcing posiada doświadczenie w obsłudze klientów, u których rozpoznano sprzedaż mieszaną, a co za tym idzie, podmiot rozlicza podatek od towarów i usług z zastosowaniem proporcji w VAT. Weźmy za przykład podmiot z branży telekomunikacyjnej, który rozwija infrastrukturę telekomunikacyjną poprzez nabywanie, budowanie i modernizację sieci, ale również udziela pożyczek podmiotom powiązanym, czy też udziela zabezpieczeń na poczet pozyskanego finansowania.  

W tym przypadku możemy wykazać: 

• Koszty związane z siecią telekomunikacyjną – np. koszty utrzymaniowe w tym opłaty za energię elektryczną, najem miejsca pod elementy sieci, opłaty za nadzór, usługi zarządzania czy usługi związane z modyfikacją sieci – które będą rozpoznawane jako te stricte związane ze sprzedażą opodatkowaną i tu w całości VAT naliczony może być odliczony,  
• Koszty związane z pożyczkami, poręczeniami –  mogłyby być to jakieś usługi doradcze w zakresie rozliczeń poręczeń pomiędzy spółkami – wtedy byłby brak możliwości odliczenia VAT, bo koszt związany byłby ze sprzedażą zwolnioną,  
• Koszty związane z bieżącą dzielnością administracyjną – np. najem siedziby/oddziału biura, materiały biurowe, zakup sprzętu biurowego w tym laptopów i telefonów, koszty utrzymaniowe biura – serwisy ekspresów, usługi sprzątania. Wymienionych kosztów nie da się jednoznacznie przypisać, czy dotyczą sprzedaży opodatkowanej, czy zwolnionej dlatego w tym zakresie trzeba zastosować odpowiedni wskaźnik proporcji VAT.  

Żeby ułatwić prace księgowego w zakresie naliczania odpowiedniej kwoty podatku, a co więcej zminimalizować ryzyko błędu – najlepszym rozwiązaniem jest ustawienie systemu księgowego tak, żeby automatycznie naliczał on odpowiednią wartość podatku VAT do odliczenia. W systemie SAP Business One zastosowaliśmy rozwiązanie, gdzie zdefiniowane zostały różne kody podatków – związane z proporcją oraz te niezwiązane.  W przypadku kodów związanych z proporcją system automatycznie, w tle, nalicza odpowiednią kwotę, która ma zostać odliczona, oraz różnicę, którą przypisuje zgodnie z definicją na odpowiednie konto kosztowe. Takie rozwiązanie przyspiesza proces księgowania, w którym księgowy wybiera odpowiedni kod przy odpowiednim koszcie i nie martwi się ręcznym przeliczaniem kwoty VAT, która nie podlega odliczeniu.   

Autor: Michał Figat, Starszy Księgowy w warszawskim biurze rachunkowym.