Medoda obliczenia podatku odroczonego
Punktem wyjścia do obliczenia podatku odroczonego jest określenie różnic przejściowych pomiędzy bilansową a podatkową wartością aktywów i pasywów.
Ustawa o rachunkowości traktuje to zagadnienie dość ogólnie. Warto sięgnąć do KSR.
Podział różnic przejściowych w podejściu bilansowym:
- różnice okresowe (czasowe).
- różnice niebędące różnicami czasowymi.
Akty prawne regulujące odroczony podatek dochodowy to: ustawa o rachunkowości (dalej: uor), Krajowy Standard Rachunkowości nr 2 i Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 12.
Ustawa reguluje kwestie podatku odroczonego w sposób ogólny, nie definiując samego pojęcia. Nakłada obowiązek tworzenia rezerwy z tytułu podatku odroczonego w związku z wystąpieniem różnic przejściowych dodatnich i aktywów, w związku z różnicami ujemnymi, z uwzględnieniem zasady ostrożności. Definiuje – w art. 37 – pojęcia wartości podatkowej aktywów i pasywów oraz określa:
- wysokość, w której powinny być tworzone rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego,
- alokację rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego.
Dodatkowo, jeżeli jednostka nie ma obowiązku poddania badaniu przez biegłego rewidenta sprawozdania finansowego, zgodnie z art. 64 ust.1 uor, to może zaniechać ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Zadaniem KSR 2 jest uszczegółowienie zagadnienia odroczonego podatku dochodowego. KSR nr 2 zawiera również pojęcia definicyjne, które są istotne przy procedurze jego ustalania.
Metoda zobowiązań bilansowych jest jedyną dopuszczoną w Polsce metodą ustalania odroczonego podatku dochodowego. W przeciwieństwie do metody zobowiązań wynikowych punktem wyjścia do ustalenia podatku odroczonego jest ustalenie różnic przejściowych, a więc różnic pomiędzy wartością bilansową a wartością podatkową aktywów i pasywów. W celu określenia charakteru różnicy przejściowej należy porównać ze sobą wartość bilansową i podatkową danego składnika.
Tabela 1: Jak określić różnice dodatnie i ujemne?
| porównanie | wynik |
| wartość bilansowa aktywu > wartość podatkowa aktywu | różnica przejściowa dodatnia |
| wartość bilansowa aktywu < wartość podatkowa aktywu | różnica przejściowa ujemna |
| wartość bilansowa pasywu > wartość podatkowa pasywu | różnica przejściowa ujemna |
| wartość bilansowa pasywu< wartość podatkowa pasywu | różnica przejściowa dodatnia |
Metoda zobowiązań bilansowych bierze pod uwagę różnice, które wpływają na wynik finansowy bieżącego okresu (różnice okresowe), jak i te, które odnoszone są na kapitały własne bądź rozliczane z wartością firmy (różnice niebędące czasowymi).
Ustawa o rachunkowości nakłada obowiązek tworzenia:
- rezerwy na odroczony podatek dochodowy, w związku z wystąpieniem różnic przejściowych dodatnich, jak i
- aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,w związku z wystąpieniem różnic przejściowych ujemnych, z zachowaniem zasady ostrożności.
Przyczyny powstania odroczonego podatku dochodowego:
- podstawowe przyczyny podaatku odroczonego w rachunkowości: podsumowanie,
- różnice przejściowe w wycenie bilansowej i podatkowej aktywów i pasywów,
- odliczanie przez jednostkę w okresach przyszłych od podstawy opodatkowania straty podatkowej.
Uwaga!
Co do zasady, zarówno rezerwy, jak i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego muszą być wykazywane w bilansie oddzielnie, a zatem (co do zasady) przy ich ustalaniu zakazuje się kompensat ujemnych i dodatnich różnic przejściowych.
Wysokość podatku odroczonego, ujmowanego w rachunku zysków i strat, będzie różnicą między zmianą stanu rezerw i aktywów odniesionych na wynik finansowy w danym okresie sprawozdawczym.
W jaki sposób ustalać
podatek odroczony = różnica między stanem rezerw i aktywów wynikowych z tytułu odroczonego podatku dochodowego na koniec i początek okresu sprawozdawczego.
Etapy ustalania podatku odroczonego w podejściu bilansowym:
- ustalenie wartości księgowej aktywów i pasywów,
- ustalenie wartości podatkowej aktywó i pasywów,
- ustalenie różnic przejściowych,
- ustalenie różnic przejściowych do rozliczenia,
- podział różnic na dodatnie i ujemne,
- ustalenie przewidywalnych terminów odwrócenia się różnic dodatnich,
- obliczenie stanu rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
- ustalenie zmiany stanu rezerw,
- ustalenie przewidywanych terminów odwrócenia się różnic ujemnych,
- obliczenie stanu aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
- wycena aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego, zgodnie z zasadą ostrożności,
- obliczenie odroczonego podatku dochodowego, wpływajacego na wynik finansowy,
- zaksięgowanie zmiany stanu aktywów i rezerw,
- obliczenie odroczonego podatku dochodowego, wpływającego na kapitał własny,
- rozliczenie odwrotnego podatku dochodowego z kapitałem własnym.
Marcin Jeremicz
Ekspert w biurze rachunkowym MDDP Outsourcing w Warszawie
