Ubezpieczenia, leasing i usługi reasekuracyjne a podatek VAT

Niektóre branże stosują specyficzne zasady, jeśli chodzi o rozliczenie podatku VAT. W branży ubezpieczeniowej rozliczenie podatku VAT jest stosunkowo proste.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt. 37 ustawy o VAT, zwalania się od podatku:

• usługi reasekuracyjne,
• usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych,
• usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

W związku ze zwolnieniem przedmiotowym usług ubezpieczeniowych, podmiotom świadczącym tego rodzaju usługi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT wynikającego z faktur dokumentujących zakup towarów i usług. Bowiem w art. 86 ust. 1 ustawodawca wskazał, że odliczenie podatku VAT jest możliwe tylko w przypadku, gdy zakupy są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Sprowadza się to do tego, że firmy ubezpieczeniowe muszą finansować podatek VAT wykazany na fakturze zakupu.

Analogiczna sytuacja jest w przypadku dokonywania przez firmę ubezpieczeniową zakupów zza granicy. Dokonując wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów czy zakupując usługę za granicą (import usług), podmioty te są zobowiązane do rozliczenia podatku należnego, jednocześnie nie mając prawa do jego odliczenia.

Inaczej jest w sytuacji, gdy firma ubezpieczeniowa zakupi towar lub usługę w celu dalszej odsprzedaży. Wtedy przyjmuje się, że dokonany zakup związany jest ze sprzedaż opodatkowaną, wobec czego, zgodnie z ustawą przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku VAT. Na przestrzeni ostatnich lat byliśmy świadkami sporu i zamieszania jaki powstał na styku branży ubezpieczeniowej i leasingowej, a mowa o ubezpieczeniu przedmiotu leasingu. Ustawa o VAT nie dawała jednoznacznej odpowiedzi na pytanie czy ubezpieczenie przedmiotu leasingu jest odrębną czynnością prawną czy stanowi element przedmiotu leasingu.

Sytuację w 2010 roku zaognił NSA, który to wydał uchwałę podjętą w składzie siedmiu sędziów, mówiącą o tym, że usługa ubezpieczeniowa nie jest odrębną czynnością prawną, lecz stanowi część świadczonej usługi leasingu. Dopiero po pewnym czasie i wielu trudach NSA zdecydował się wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z pytaniem prejudycjalnym. W styczniu 2013 roku TSUE stwierdził, że co do zasady usługi te stanowią odrębne czynności prawne. Skoro leasingodawca przerzuca dokładny koszt ubezpieczenia na leasingobiorcę, to taka usługa podlega zwolnieniu z VAT.

Kolejnym krokiem było wydanie w czerwcu 2013 roku interpretacji ogólnej Ministra Finansów, w której stwierdził, że co do zasady usługa ubezpieczenia przedmiotu leasingu i usługa leasingu stanowią odrębne i niezależne usługi dla celów opodatkowania VAT, lecz podatnicy każdorazowo muszą dokonywać obiektywnej analizy stanu faktycznego, czy te usługi są w takim stopniu ze sobą powiązane, że należy je traktować jako stanowiące jedną usługę, czy wręcz przeciwnie – stanowią one odrębne usługi w świetle przepisów ustawy o VAT.

Tak więc wydawać by się mogło, że sytuacja została wyjaśniona, lecz to podatnicy muszą pilnować treści zawieranych umów, aby te czynności nie zostały zakwalifikowane jako połączone z przedmiotem leasingu.

Katarzyna Zbiegień
Kierownik Zespołu VAT w MDDP Outsourcing w Warszawie