Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) mały podatnik uzyskuje w ciągu roku podatkowego sprzedaż brutto (czyli liczoną razem z podatkiem) nie większą niż 1,2 mln euro. Kwota 45 000 euro obowiązuje zaś podatników, którzy: prowadzą przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzają funduszami inwestycyjnymi, zarządzają alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, są agentami, zleceniobiorcami lub innymi osobami, które świadczą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu. Limit obowiązujący w danym roku podatkowym jest przeliczany po kursie średnim ogłoszonym przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku ubiegłego.
Mali podatnicy będący czynnymi podatnikami VAT mają możliwość wyboru 3 formy rozliczania podatku VAT. Są to :
Stosowanie kasowego VAT-u nakłada na przedsiębiorców obowiązek dokumentowania sprzedaży fakturami – konieczna jest na nich adnotacja „metoda kasowa”. Jest to obowiązkowe, ponieważ w przeciwnym wypadku kontrahenci nie będą wiedzieli, że wystawiona im faktura pochodzi od podatnika korzystającego z tej formy rozliczenia. Kontrahenci również do czasu rozliczenia nie mogą odliczyć po swojej stronie VAT z tytułu nieopłaconej faktury zakupu. Warunkiem odliczenia jest bowiem zapłata zobowiązania. Taki model odnosi się do faktycznych rozliczeń i przepływów pieniężnych, a nie tylko do dokumentów księgowych. W powszechnej opinii metoda kasowa jest zatem bardziej korzystna dla przedsiębiorców. Wszystkie pozostałe elementy faktury pozostają niezmienne w porównaniu do zwykłych faktur VAT.
W celu wyboru metody kasowej, przedsiębiorca zobowiązany jest do złożenia formularza VAT-R w urzędzie skarbowym właściwym dla miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. W części C1 druku należało zaznaczyć w punkcie 40 wybór metody kasowej, wskazując również okres, od którego podatnik planuje rozliczać się zgodnie z tą metodą. W formularzach składanych od 1.07.2022 roku, jest to pozycja 46 oraz analogicznie jak w poprzedniej wersji formularza VAT-R wskazanie okresu od którego podatnik planuje rozliczać się zgodnie z tą metodą.
Stosowanie metody kasowej oznacza obowiązek rozliczania VAT w okresach kwartalnych. Przedsiębiorcy, u których od daty rejestracji do VAT nie minął jeszcze okres 12 miesięcy obligatoryjnie rozliczają się z urzędem skarbowym co miesiąc (przez 12 miesięcy).
Wyboru metody kasowej przedsiębiorca może dokonać zarówno na początku działalności, podczas rejestracji VAT, jak również później poprzez aktualizację. W drugim przypadku, VAT-R należy złożyć w urzędzie skarbowym do końca miesiąca poprzedzającego okres, w którym przedsiębiorca chce rozpocząć rozliczanie VAT kasowo. Warto pamiętać, że powrót do metody memoriałowej możliwy jest dopiero po upływie 12 miesięcy rozliczania metodą kasową.
Metoda kasowa rozliczania VAT została zdefiniowana w art. 21 ustawy o VAT. Obowiązek podatkowy u małych podatników stosujących tę metodę powstaje:
Podatnik traci prawo do rozliczania VAT metodą kasową począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie limitu obrotów.
Ponadto, mali podatnicy, u których wartość sprzedaży przekroczyła omawiany limit, składają deklaracje za okresy miesięczne począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału:
1) w którym przekroczono tę kwotę – jeżeli przekroczenie nastąpiło w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału, a w przypadku gdy przekroczenie nastąpiło w drugim miesiącu kwartału, deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału jest składana w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału,
2) następującego po kwartale, w którym przekroczono tę kwotę – jeżeli przekroczenie kwoty nastąpiło w trzecim miesiącu kwartału.
Zasada ta ma także zastosowanie odpowiednio do podatników, którzy zrezygnowali z prawa do rozliczania się metodą kasową.
Jak wskazano wcześniej, mali podatnicy stosujący kasową metodę rozliczania VAT składają deklaracje za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.
Kwartalny sposób rozliczania VAT mogą wybrać także mali podatnicy, którzy nie wybrali metody kasowej. O wyborze kwartalnego sposobu naliczania VAT podatnicy muszą zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego, najpóźniej do 25. dnia II kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja. Przy czym z kwartalnego rozliczenia VAT (dotyczy to także podatników stosujących kasową metodę rozliczania VAT), zgodnie z obecnym brzmieniem art. 99 ust. 3a ustawy o VAT, nie mogą korzystać podatnicy:
Mały podatnik VAT rozpoczynający prowadzenie działalności zobowiązany jest do składania deklaracji VAT za okresy miesięczne przez okres 12 miesięcy począwszy od miesiąca, w którym dokonana została rejestracja, jednak w tym okresie mogą stosować kasową metodę rozliczania VAT.
Przedsiębiorcy, chcący przejść z miesięcznego na kwartalne rozliczenia VAT, zobowiązani są do zawiadomienia o tym naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Zgłoszenia dokonać należy na formularzu VAT-R w odpowiednim terminie – najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który chcą rozliczyć się kwartalnie.
Zmiana modelu rozliczania podatku VAT z miesięcznego na kwartalny możliwa jest aż 4 razy w roku. Powrót z rozliczeń VAT kwartalnych na rozliczenia miesięczne jest możliwy nie wcześniej, niż po upływie 4 kwartałów.
Od 1 stycznia 2022 r. zmianie uległ art. 99 ust. 3 i rozszerzył możliwość stosowania rozliczeń kwartalnych:
Podatnicy podlegający opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek, o którym mowa w art. 28j ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800, 1927 i 2105), jeżeli wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) u tych podatników nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 4.000.000 euro. Przy czym przeliczenia kwoty wyrażonej w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł.
Od 1 stycznia 2022 r. zmieniło się także brzmienie art. 99 ust. 3a:
Podatnik nie może rozliczać VAT kwartalnego w przypadku których w danym kwartale stwierdzono, że wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewniali możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego.
Autor: Magdalena Stachurska, Księgowa w MDDP Outsourcing.
Źródła:
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych.
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.