Rozliczenia dokonywane przez małych podatników

Zgodnie z polskim prawem Podatnikiem nazywana jest osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, osiągająca dochód i na mocy ustaw podatkowych podlegają obowiązkowi podatkowemu. 

Mały podatnik

Na gruncie podatku VAT zgodnie z art. 2 pkt 25 ustawy o VAT małym podatnikiem określa się podatnika od towarów i usług: 

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro, 

• prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, zarządzającego alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu — jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45 000 euro 

Przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. 

Limit uprawniający do korzystania ze statusu małego podatnika w 2024 r. wynosi 9.218.000 zł. 

2.000.000 euro × 4,6091 zł ≈ 9.218.000 zł 

Limit uprawniający do korzystania ze statusu małego podatnika w 2024 r. dla podatników świadczących usługi typu pośrednictwa wynosi 207.000 zł. 

45.000 euro × 4,6091 zł ≈ 207.000 zł 

Obowiązek podatkowy – metoda kasowa

Zgodnie z art.21 ustawy o VAT ustawodawca daje możliwość małemu podatnikowi do wyboru rozliczania podatku VAT według tzw. metody kasowej. Jest ona specyficzna pod względem momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku rozliczania podatku należnego jak i naliczonego. Wówczas obowiązek podatkowy determinuje: 

• dzień otrzymania całości lub części zapłaty – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, lub 

• dzień otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180 dnia. Licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy towarów, lub świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami VAT. 

W przypadku, gdy nastąpi zapłata części kwoty z faktury, to powoduje ona powstanie obowiązku podatkowego w odniesieniu do tej części.

Rozliczenie VAT należnego i naliczonego w metodzie kasowej

W metodzie kasowej podatnik, rozliczając podatek należny, dokonuje tego w momencie otrzymania płatności od nabywcy towaru bądź usługi. Dzień dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi nie ma tutaj znaczenia i nie powoduje obowiązku podatkowego. Podatnik nie rozlicza więc faktury sprzedażowej wcześniej niż w JPK za okres zapłaty.
Po stronie nabywcy działa to bardzo podobnie. Zgodnie z art. 86 ust. 10e, stosując metodę kasową, prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony  w odniesieniu do nabytych przez małego podatnika towarów i usług, po otrzymaniu faktury oznaczonej metodą kasową, powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik uregulował płatność za dokonane zakupy.

Przy rozliczaniu VAT należnego trzeba jednak pamiętać, iż  podatek należny trzeba rozliczyć, bez względu na zapłatę, gdy spełnione są łącznie dwa warunki:

• transakcja jest dokonywana na rzecz osób prywatnych lub firm, które nie są czynnymi podatnikami VAT,
• minęło 180 dni, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 21 ustawy VAT).

  Mały podatnik, chcąc skorzystać z takiego sposobu rozliczania podatku VAT ma obowiązek powiadomić naczelnika urzędu skarbowego poprzez złożenie formularza VAT-R. Druk należy złożyć najpóźniej z końcem miesiąca poprzedzającego okres, od którego metoda kasowa ma być stosowana. Jeśli z czasem podatnik chciałby zrezygnować z tej metody, to również przepisy przewidują taką możliwość, jednakże nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy rozliczania metodą kasową. Składa się wówczas aktualizację VAT-R w terminie do końca kwartału, w którym podatnik stosował tę metodę. 

Oznaczenie MK

Stosowanie metody kasowej niesie ze sobą również pewne obowiązki dokumentacyjne. Mały podatnik ma obowiązek: 

• oznaczania faktur sprzedaży wyrazami „metoda kasowa” – zgodnie z zapisem w art. 106e ust 16b. Oznaczenie to jest informacją dla nabywcy, że sprzedawca stosuje metodę kasową, a więc moment rozliczenia VAT u nabywcy powstanie nie wcześniej niż w momencie zapłaty przez niego całości bądź części kwoty z faktury; 
• składania deklaracji VAT za okresy kwartalne – w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale, niemniej jednak sama część ewidencyjna JPK powinna być składana za każdy miesiąc. 

Wyłączenia od metody kasowej

W ustawie o VAT można znaleźć również kilka przypadków, gdzie nie stosuje się metody kasowej. Zgodnie z art. 21 ust 6 pkt 2, metody kasowej nie stosuje się w poniższych sytuacjach:

1. Transfer bonów jednego przeznaczenia, określonego w art. 8a ust. 1 i 3.
2. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów czy przemieszczenie towarów do magazynu konsygnacyjnego w celu ich późniejszej dostawy.
3. Sprzedaż na odległość towarów przy użyciu interfejsu elektronicznego, dokonywaną na rzecz podatnika ułatwiającego dostawy towarów oraz przez tego podatnika.
   Podatnik jest w takich sytuacjach zobowiązany do rozliczania VAT na zasadach ogólnych. 

Stosowanie metody kasowej przez małego podatnika ma charakter dobrowolny, jednakże jest to metoda, z której korzysta wielu małych podatników ze względu na fakt, iż  pozwala ona zachować płynność finansową. Aczkolwiek muszą mieć oni na uwadze limit sprzedaży, ponieważ po miesiącu, w którym przekroczony został limit, automatycznie tracą prawo do rozliczania metodą kasową. 

Autor: Karolina Rostkowska, Młodszy Specjalista ds. VAT w warszawskim biurze MDDP Outsourcing