Sporządzanie i badanie sprawozdań finansowych

Ustawa przewiduje szereg sytuacji, w których Jednostka może, zamiast przygotowywać sprawozdania zgodnie z Ustawą, przejść na stosowanie MSR / MSSF. Do (art. 45) tego typu sytuacji należą:  

• Jednostka jest częścią grupy raportującej wg MSR / MSSF    
• Jednostka jest emitentem notowanych papierów wartościowych bądź planuje  nim zostać    
• Jednostka jest oddziałem zagranicznego przedsiębiorcy raportującego wg MSR / MSSF    

KTO MUSI?

Ustawa o rachunkowości nie zmusza żadnego rodzaju jednostek do stosowania MSR. Należy jednak pamiętać, że istnieją szczegółowe regulacje dotyczące np. emitentów notowanych papierów wartościowych, które mogą wymuszać stosowanie MSR / MSSF przy sporządzaniu sprawozdań finansowych. 

JAK PRZEJŚĆ NA MSSF?    

Na MSR / MSSF przechodzimy uchwałą organu zatwierdzającego sprawozdania finansowego. Najczęściej będzie to Zgromadzenie Wspólników bądź Rada Nadzorcza. Pamiętajmy, że przejście na MSSF to nie tylko podjęcie stosownej uchwały ale pracochłonny proces tzw. First-Time adoption (MSSF 1), który wymaga od Jednostki przekształcenia danych porównawczych i retrospektywnego zastosowania MSR/MSSF.  

WARTO PAMIĘTAĆ  

Stosowanie MSR / MSSF nie zwalnia nas od spełnienia wymogów Ustawy odnośnie kwestii „administracyjnych” takich jak np. prowadzenie ksiąg rachunkowych, opisywanie dowodów księgowych, inwentaryzacja etc. Podjęcie decyzji o zastosowaniu MSR / MSSF jest stosunkowo trudne do odwrócenia – w zasadzie główną sytuacją w której się to dzieje jest ustanie przyczyn dla których na MSR / MSSF przeszliśmy (czyli np. wycofanie papierów wartościowych z obrotu bądź wyjście z międzynarodowej grupy stosującej MSR / MSSF).

Co do zasady, ze względu na dużą ilość ujawnień w sprawozdaniach MSR / MSSF sam proces ich przygotowania jest dużo bardziej pracochłonny. Przejście na MSR / MSSF powoduje, że nasze sprawozdanie będzie obowiązkowo badane, niezależnie od innych czynników typu rozmiar spółki bądź jej forma prawna i rodzaj działalności. Stąd warto zastanowić się czy nie wygeneruje to zbyt wysokich kosztów.

OBOWIĄZKOWE BADANIE SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

KOGO OBEJMUJE OBOWIĄZEK?

Ustawa o rachunkowości wskazuje szereg sytuacji, w których jednostka jest objęta obowiązkowym badaniem biegłego rewidenta (art. 64 UoR). Te sytuacje możemy zasadniczo podzielić na 2 kategorie:    

• „Organizacyjna” – tj. sytuacja, kiedy Jednostka działa w określonej formie prawnej bądź na określonym rynku (np. spółka akcyjna, bank)    
• Pozostałe – głownie związane z rozmiarem spółki bądź jej rachunkowością – tj. sytuacja, gdy Jednostka przekroczy określone w ustawie progi wielkościowe bądź zdecyduje sporządzać sprawozdanie zgodnie z MSR/MSSF    

Zgodnie z ostatnią nowelizacją UoR (wchodzącą w życie 23 września 2015 roku), progi wielkościowe powodujące obowiązek badania sprawozdania finansowego to (art. 64 ust. 1 pkt. 4):    

• Zatrudnienie 50 osób    
• Suma aktywów bilansu 2,5mEUR    
• Przychody netto ze sprzedaży 5mEUR    

Aby wejść w obowiązek badania należy przekroczyć 2 z 3 ww. wielkości w poprzednim roku obrotowym. Wielkości te przeliczamy po kursie z dnia bilansowego (tj. z dnia bilansowego kończącego poprzedni rok obrotowy).

JAK WYBIERAMY AUDYTORA?

Biegłego rewidenta co do zasady wybieramy uchwałą organu zatwierdzającego sprawozdania finansowe Jednostki (Art. 66 UoR). W dużej części Jednostek będzie to Zgromadzenie Wspólników bądź Rada Nadzorcza. Biegłego rewidenta nie może wybierać Zarząd ani inny organ będący w rozumieniu Ustawy Kierownikiem Jednostki (zwykle Zarząd), ponieważ to ten organ jest odpowiedzialny za rachunkowość Jednostki i to jego czynności w tym zakresie podlegają sprawdzeniu przez biegłego rewidenta.

Dowiedz się więcej o obsłudze audytów i kontroli skarbowych.

CO BĘDZIE ZAWIERAĆ OPINIA I RAPORT?

Cytując wprost przepisy UoR: „Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy badanej jednostki zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami ustawy i przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości.” Ustawa wskazuje także wprost aspekty, które powinny zostać poruszone w opinii i raporcie. Kilka istotnych i wartych wspomnienia to m.in.:    

• czy sprawozdanie zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych    
• czy sprawozdanie jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, statutem lub umową    
• stwierdzone podczas badania poważne zagrożenia dla kontynuacji działalności przez jednostkę    

WARTO PAMIĘTAĆ

Drobniejsze, ale ważne aspekty, o których należy pamiętać:    

• Koszty badania sprawozdania finansowego ponosi jednostka (Art. 66 ust. 5)    
• Rozwiązanie zawartej umowy o badanie może nastąpić tylko w wyjątkowych przypadkach i jest zgłaszane do Komisji Nadzoru Audytowego   

Jakub Puls
Biuro rachunkowe MDDP Outsourcing w Warszawie

Zobacz więcej:

Obowiązek badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta

Podpisywanie oraz składanie sprawozdań finansowych w XML do KRS

Badanie sprawozdania finansowego za 2021 r. – wybór audytora