Okres ochronny pracownika w wieku przedemerytalnym

Temat okresu ochronnego pracownika wraca co jakiś czas, zwłaszcza gdy w danym przedsiębiorstwie pojawiają się osoby tuż przed emeryturą. Warto przypomnieć sobie reguły rządzące tą tematyką i uporządkować informacje związane z tym szczególnym dla każdego pracownika czasem.

Kiedy nie można pracownikowi wypowiedzieć umowy o pracę (czym jest okes ochronny przed emeryturą)?

Co do zasady, biorąc pod uwagę wykładnię prawa, nie można wypowiedzieć umowy o pracę kobiecie, która ukończyła 56 lat oraz mężczyźnie, który ukończył lat 61. Od wspomnianej reguły są jednak wyjątki, związane z zawodami mającymi prawa do wcześniejszej emerytury. Wówczas, podobnie jak i sama emerytura, okres ochronny zaczyna obowiązywać wcześniej. Konkretnie o 4 lata wcześniej, niż w „standardowych” przypadkach.

Zakres ochrony pracownika w wieku przedemerytalnym nie dotyczy wyłącznie samego stosunku pracy, ale także zmiany warunków wynagradzania tego pracownika. Zgodnie z przepisami, tuż przed emeryturą, pracodawca nie może obniżyć pracownikowi pensji. Jednakże i tu znajdziemy sytuacje wyjątkowe, w których taki krok będzie możliwy. Chodzi konkretnie o przypadki, w których:

• w przedsiębiorstwie  wprowadzono nowe zasady wynagradzania dotyczące ogółu pracowników,
• stwierdzono (na podstawie orzeczenia lekarskiego) utratę zdolności do wykonywania powierzonej pracy,
• poprzez stwierdzoną, niezawinioną przez pracownika, utratę uprawnień koniecznych do wykonywania obowiązków służbowych, dalsza współpraca na gruncie zawodowym okazuje się być niemożliwa.

Twoja firma potrzebuje wsparcia w prowadzeniu kadr? Skontaktuj się z MDDP Outsoucring!

Podstawa prawna okresu ochronnego przed emeryturą i rozwiązania praktyczne

Okres ochronny pracownika trwa od momentu uzyskania określonego wieku, do momentu przejścia na emeryturę. Zdarzają się sytuacje w których pracownik, który już osiągnął wiek emerytalny, nadal jest chroniony przed wypowiedzeniem umowy o pracę czy obniżką wynagrodzenia. Wszystko to za sprawą „ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw”. Prawo z 2017 roku wprowadziło w pewnych przypadkach możliwość zastosowania przepisów przejściowych.

Art. 29.1. wspomnianej ustawy stanowi, że „pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy i osiągną wiek emerytalny wynoszący dla kobiet 60 lat i dla mężczyzn 65 lat przed upływem 4 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają ochronie stosunku pracy, o której mowa w tym przepisie, przez okres 4 lat, licząc od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, także wówczas, gdy upływ tego okresu przypadnie po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobiety i wieku 65 lat przez mężczyzn”.

Co to oznacza w praktyce? Przyjmijmy, że pracownica w momencie wejścia w życie tych przepisów (październik 2017) skończyła 59 lat i zgodnie z przepisami za rok (czyli w październiku 2018) może przejść na emeryturę. Tu jednak wchodzą do gry „przepisy przejściowe”, które wydłużają okres ochronny do momentu, w którym nasza pracownica osiągnie prawo do emerytury  według starych zasad, a nastąpi to w październiku 2020 roku. 

Ale wróćmy jednak do samej ochrony pracownika. Czy przywołane przepisy mają zastosowanie zawsze i wszędzie? Okazuje się, że niekoniecznie…

W przypadku, gdy doszło – z winy pracownika – do rozwiązania umowy o pracę, bez zachowania okresu wypowiedzenia (np. z powodu ciężkich naruszeń), ochrona nie będzie obowiązywać. Natomiast nie tylko bezsprzeczna wina pracownika będzie przesłanką aby zakończyć umowę bez zachowania okresu ochronnego. Podobnie będzie w sytuacji, gdy zostanie stwierdzona niezdolność do pracy, np. z powodu choroby dłuższej niż 3 miesiące, przy stażu pracy u danego pracodawcy mniejszym niż 6 miesięcy. Trzecią możliwą sytuacją będzie zawarcie klasycznego porozumienie stron przy rozwiązaniu umowy o pracę.

Warto także pamiętać, że te regulacje dotyczą pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, na czas nieokreślony lub określony. Jednak w tym drugim wypadku (umowy na czas określony) zasada ta ma zastosowanie tylko wtedy, gdy okres naszego planowanego zatrudnienia pozwala nam osiągnąć wiek emerytalny. Jeśli umowa wygasa wcześniej – zasada ta nie obowiązuje.

Jeśli zaś mowa o terminach, bądźmy świadomi także tego, że pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie nawet w dniu poprzedzającym rozpoczęcie przez pracownika okresu ochronnego. Takie rozwiązanie, choć dyskusyjne, jest w pełni dopuszczalne przez polskie prawo.

Autor: Barbara Kochańska-Mierzejewska, Senior Manager Payroll w warszawskim biurze rachunkowym MDDP Outsourcing.