Stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych
W ostatnich miesiącach obserwujemy bezprecedensowe w swojej skali działania RPP, która rozpoczęła cykl podwyżek stóp procentowych i dynamicznie je podnosi przez kolejne osiem miesięcy począwszy od października 2021 roku. Aktualne komunikaty GUS nie napawają optymizmem, ponieważ comiesięczne odczyty zmiany inflacji wskazują na jej coraz większe wzrosty r/r i bicie kolejnych wieloletnich maksimów. To z kolei będzie kluczowym argumentem dla RPP za kontynuowaniem podwyżek stóp procentowych. W opinii publicznej powszechne są komentarze i analizy dotyczące wpływu podwyżek stóp procentowych przez RPP na oprocentowanie kredytów, zwłaszcza hipotecznych, natomiast niewiele poświęca się uwagi na wpływ decyzji RPP na obszar szeroko rozumianych podatków.
Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych
Zgodnie z art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej, stawka odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych równa jest sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o NBP, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%. Ponadto ustawa przewiduje stawkę obniżoną 50% oraz stawkę podwyższoną w wysokości 150% stawki odsetek za zwłokę.
Zatem jedną z dwóch składowych służących do ustalenia stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych jest stopa lombardowa, której poziom ustalany jest przez RPP. Stopa lombardowa służy do ustalania ceny, po jakiej NBP udziela pożyczki bankom komercyjnym na rynku międzybankowym. Określa maksymalny możliwy do zastosowania poziom oprocentowania kredytów lombardowych, czyli kredytów pod zastaw, jakich bank centralny udziela bankom komercyjnym z zabezpieczeniem w postaci zastawu papierów wartościowych. Stopa lombardowa nazywana jest również stopą kredytu lombardowego i ma także wpływ na wysokość oprocentowania kredytów czy pożyczek udzielanych klientom indywidualnym na rynkach finansowych.
Przykład ustalenia wysokości stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych w zależności od różnych poziomów stopy lombardowej prezentowany jest poniżej:
- Stopa lombardowa równa 2%- wówczas stawka odsetek od zaległości podatkowych równa się 8%, ponieważ dwukrotność stopy lombardowej to 4% i dodanie 2% daje łącznie 6%, co jest poniżej minimalnego poziomu ustalonego w ustawie (8%);
- Stopa lombardowa równa 4%- wówczas stawka odsetek od zaległości podatkowych równa się 10%, ponieważ dwukrotność stopy lombardowej to 8% i dodanie 2% daje łącznie 10%, co jest powyżej minimalnego poziomu ustalonego w ustawie (8%).
Gdy przeanalizujemy poziomy stopy lombardowej NBP na przestrzeni ostatni 10 lat i pochodnej od niej stopy odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych zwrócimy uwagę, że przez ponad 7 lat utrzymywała się ona na minimalnym poziomie ustalonym ustawą, czyli 8%. Podatnicy mieli więc wystarczająco dużo czasu aby „przyzwyczaić się” do takiego poziomu.
| Obowiązuje od: | Stopa lombardowa | Stopa odsetek od zaległości podatkowych (200% stopy lombardowej + 2%); nie mniej niż 8% | Stopa odsetek od zaległości podatkowych podwyższona do 150% |
| 2012 | |||
| 2012-05-10 | 6,25 | 14,50 | 21,75 |
| 2012-11-08 | 6 | 14,00 | 21,00 |
| 2012-12-06 | 5,75 | 13,50 | 20,25 |
| 2013 | |||
| 2013-01-10 | 5,5 | 13,00 | 19,50 |
| 2013-02-07 | 5,25 | 12,50 | 18,75 |
| 2013-03-07 | 4,75 | 11,50 | 17,25 |
| 2013-05-09 | 4,5 | 11,00 | 16,50 |
| 2013-06-06 | 4,25 | 10,50 | 15,75 |
| 2013-07-04 | 4 | 10,00 | 15,00 |
| 2014 | |||
| 2014-10-09 | 3 | 8,00 | 12,00 |
| 2015 | |||
| 2015-03-05 | 2,5 | 8,00 | 12,00 |
| 2020 | |||
| 2020-03-18 | 1,5 | 8,00 | 12,00 |
| 2020-04-09 | 1 | 8,00 | 12,00 |
| 2020-05-29 | 0,5 | 8,00 | 12,00 |
| 2021 | |||
| 2021-10-07 | 1 | 8,00 | 12,00 |
| 2021-11-04 | 1,75 | 8,00 | 12,00 |
| 2021-12-09 | 2,25 | 8,00 | 12,00 |
| 2022 | |||
| 2022-01-05 | 2,75 | 8,00 | 12,00 |
| 2022-02-09 | 3,25 | 8,50 | 12,75 |
| 2022-03-09 | 4 | 10,00 | 15,00 |
| 2022-04-07 | 5 | 12,00 | 18,00 |
| 2022-05-06 | 5,75 | 13,50 | 20,25 |
Podsumowanie
Konsekwencją zmiany poziomu stopy lombardowej jest zmiana wysokości stawki odsetek od zaległości podatkowych. Finansowy wymiar błędów w rozliczeniach podatkowych i nieterminowego regulowania zobowiązań podatkowych znacząco wzrósł z 8% w skali roku jeszcze do dnia 08.02.2022r. do 13,50% w skali roku od dnia 06.05.2022r. Jeszcze bardziej drastyczny wzrost odnotowujemy w przypadku podwyższonych odsetek za zwłokę w wysokości 150% stawki (art. 56b Ordynacji podatkowej). Tym bardziej podatnicy powinni dążyć do rzetelnego deklarowania podstawy do opodatkowania, prawidłowego wyliczenia podatku i jego terminowej wpłaty. Na zaangażowanych w te procesy księgowych spoczywać będzie teraz jeszcze większa odpowiedzialność.
Autor: Rafał Małecki, Junior Manager Obszaru Księgowości w MDDP Outsourcing.
Źródła:
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa
Podstawowe stopy procentowe NBP
