Szkolenia BHP - jak często powinny być przeprowadzane i dla kogo?

Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie bezpieczeństwa oraz higieny warunków pracy swoim pracownikom, a także przeprowadzenie odpowiednich wstępnych i okresowych szkoleń z tego zakresu, czyli tzw. szkolenia BHP. Każdy pracownik zaś, niezależnie od charakteru wykonywanej pracy, zobowiązany jest do bezwzględnego przestrzegania zasad BHP, aby w bezpieczny sposób móc wykonywać powierzone mu zadania.

Art. 237³.§1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Każdy pracodawca powinien zapewnić swoim pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki wykonywania pracy. Co więcej, kodeks pracy zobowiązuje pracodawców do przeprowadzania szkoleń dla pracowników w zakresie BHP – zarówno przed rozpoczęciem pracy jak i w trakcie zatrudnienia.

Zwolnienie z obowiązku przeprowadzenia szkolenia bhp przed dopuszczeniem pracownika do pracy jest możliwe wyłącznie w przypadku podjęcia przez pracownika pracy na tym samym stanowisku, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę (np. zawarcie umowy na czas nieokreślony po okresie próbnym – jako kolejnej z tym samym pracodawcą).

Szkoleniom BHP podlegają wszyscy zatrudnieni, a także studenci w trakcie praktyk studenckich, uczniowie szkół zawodowych, zatrudnieni w celu przyuczenia do wykonywania konkretnej pracy.

Szkolenia odbywają się w czasie pracy oraz na koszt pracodawcy.

Szkolenia BHP możemy podzielić na dwie główne grupy szkoleń:

1. Szkolenia wstępne,
2. Szkolenia okresowe.

Programy szkoleń są opracowywane bezpośrednio przez pracodawcę lub (w porozumieniu z pracodawcą) przez jednostkę organizacyjną, która prowadzi działalność szkoleniową w zakresie BHP. Powinny one opierać się na programach ramowych, określonych w załączniku nr 1 do Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenie BPH wstępne

Warunkiem dopuszczenia pracownika do pracy jest m.in. udział we wstępnym szkoleniu BHP, składającego się z dwóch części: instruktażu ogólnego i stanowiskowego.

Instruktaż ogólny pozwala zapoznać się z przepisami BHP określonymi przez Kodeks pracy oraz regulamin pracy obowiązujący u danego pracodawcy. Zapewnia także zapoznanie się z zasadami udzielania pierwszej pomocy.

Kto może przeprowadzić instruktaż ogólny?

• wykwalifikowany pracownik służby BHP,
• osoba wykonująca zadania służby BHP, zatrudniona u danego pracodawcy,
• pracodawca, jeśli sam wykonuje zadania służby BHP,
• pracownik zatrudniony u danego pracodawcy, którego wiedza i doświadczenie umożliwiają rzetelne przeprowadzenie instruktażu i który posiada aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia BHP

Instruktaż stanowiskowy powinien być ściśle związany ze stanowiskiem pracy, jakie dany pracownik będzie zajmował. Ma umożliwić zapoznanie się ze środowiskiem pracy, sposobami bezpiecznego wykonywania pracy, możliwymi zagrożeniami wynikającymi z zajmowanego stanowiska oraz sposobami ochrony przed nimi. Co ważne, pracownik, który wykonuje pracę na kilku stanowiskach powinien odbyć instruktaż stanowiskowy odpowiedni dla każdego z zajmowanych stanowisk. W przypadku wystąpienia istotnych zmian w obrębie danego stanowiska (np. zmiana oprzyrządowania, wprowadzanie szkodliwych dla zdrowia substancji) pracownik powinien odbyć instruktaż stanowiskowy odpowiedni do zmienionych warunków pracy.

Kto może przeprowadzić instruktaż stanowiskowy?

• osoba nadzorująca pracę pracowników, wyznaczona przez pracodawcę,
• sam pracodawca.

W obydwu przypadkach osoby prowadzące instruktaż stanowiskowy powinny posiadać odpowiednie doświadczenie zawodowe oraz być przeszkolone w zakresie prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

Instruktaż stanowiskowy powinien zakończyć się sprawdzeniem wiedzy i umiejętności w zakresie wykonywanej pracy zgodnie z zasadami BHP, co stanowi podstawę dopuszczenia szkolonego pracownika do pracy na danym stanowisku.

Uwaga! W związku z zakażeniami wirusem SARS -CoV-2 14 marca 2020 roku wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego. Zgodnie z założeniami Tarczy Antykryzysowej wprowadzono udogodnienia związane z przeprowadzaniem szkoleń wstępnych. Mogą być one przeprowadzane w całości za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Wyjątek stanowi instruktaż stanowiskowy:

• pracownika zatrudnionego na stanowisku robotniczym,
• pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych,
• pracownika, który jest przenoszony na jedno z wyżej wymienionych stanowisk,
• osobę odbywającą praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką.

Szkolenie wstępne kończy się wypełnieniem karty szkolenia wstępnego w dziedzinie BHP, która następnie jest umieszczana w aktach osobowych pracownika. Wzór karty szkolenia wstępnego jest określony w załączniku nr 2 do Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Odbycie instruktażu ogólnego i stanowiskowego musi zostać pisemnie potwierdzone przez pracownika.

Szkolenie okresowe

Art.237⁴. §1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

Szkolenia okresowe są istotnym elementem wpływającym na bezpieczeństwo i higienę pracy. Szkoleniom okresowym podlegają:

• pracodawcy  i inne osoby kierujące pracownikami, szczególnie kierownicy, mistrzowie i brygadziści,
• pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych,
• pracownicy inżynieryjno-techniczni, projektanci, konstruktorzy maszyn i pozostałych; urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji,
• pracownicy służby bhp oraz pozostałe osoby wykonujące zadania tej służby,
• pracownicy administracyjno-biurowi oraz pozostali wcześniej nieuwzględnieni, których praca wiąże się z narażaniem na szkodliwe dla zdrowia, uciążliwie lub niebezpieczne czynniki, a także osoby, których praca wiąże się z odpowiedzialnością w zakresie BHP.

Szkolenie okresowe powinno zakończyć się egzaminem, który sprawdza poziom przyswojenia informacji przekazywanych podczas szkolenia oraz umiejętności wykonywania i organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami BHP. Egzamin przeprowadza osoba organizująca szkolenie. Pracownik, który odbędzie szkolenie okresowe otrzymuje zaświadczenie odbycia szkolenia, które przechowywane jest w aktach osobowych.

Kiedy przeprowadzić pierwsze szkolenie BHP okresowe?

W zależności od stanowiska pierwsze szkolenie okresowe powinno być przeprowadzone w okresie do 6 lub 12 miesięcy od zatrudnienia:

• pracownicy i inne osoby kierujące pracownikami, szczególnie kierownicy, mistrzowie i brygadziści: do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na danym stanowisku;
• pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych: do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na danym stanowisku;
• pracownicy inżynieryjno-techniczni, projektanci, konstruktorzy maszyn i pozostałych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji: do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na danym stanowisku;
• pracownicy służby BHP oraz pozostałe osoby wykonujące zadania tej służby: do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na danym stanowisku;
• pracownicy administracyjno-biurowi oraz pozostali wcześniej nieuwzględnieni, których praca wiąże się z narażaniem na szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne czynniki, a także osoby, których praca wiąże się z odpowiedzialnością w zakresie bhp: do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na danym stanowisku.

Uwaga! W związku z zakażeniami wirusem SARS -CoV-2 14 marca 2020 roku wprowadzono stan zagrożenia epidemicznego. Zgodnie z założeniami Tarczy Antykryzysowej wprowadzono udogodnienia związane z przeprowadzaniem szkoleń okresowych. W przypadku gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego przypada w:

• okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
• w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Termin ten wydłuża się do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Kto jest zwolniony ze szkolenia BHP okresowego?

Zwolnieniu ze szkolenia okresowego podlega osoba, która spełni jeden z następujących warunków:

• przedłożenie aktualnego zaświadczenia o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego,
• udział w tym okresie w szkoleniu okresowym wymaganym dla pracownika zatrudnionego na stanowisku, które należy do innej grupy stanowisk, pod warunkiem, że jego program,
• uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego, który obowiązuje na nowym stanowisku pracy.

Dodatkowo, od 1 stycznia 2019 roku ze szkoleń okresowych zwolnieni są pracownicy administracyjno-biurowi zatrudnieni u pracodawcy, którego przeważająca działalność jest określona nie wyższą niż trzecią kategorią ryzyka zawodowego (np. działalność związana z kulturą, rozrywką, działalność związana z usługami gastronomicznymi, działalność finansowa i ubezpieczeniowa).

Częstotliwość szkoleń okresowych

Częstotliwość udziału w szkoleniach okresowych zależy od rodzaju stanowiska.

Stanowisko	Częstotliwość odbywania szkolenia okresowego	Forma szkolenia
Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach roboczych, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników	Raz na rok	Instruktaż na stanowisku pracy + wykład
Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych	Raz na 3 lata	Instruktaż na stanowisku pracy + wykład
Pracownicy i inne osoby kierujące pracownikami, szczególnie kierownicy, mistrzowie i brygadziści	Raz na 5 lat	Kurs, seminarium, samokształcenie kierowane
Pracownicy inżynieryjno-techniczni, projektanci, konstruktorzy maszyn i pozostałych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji	Raz na 5 lat	Kurs, seminarium, samokształcenie kierowane
Pracownicy służb bhp oraz pozostałe osoby wykonujące zadnia tej służby	Raz na 5 lat	Kurs, seminarium, samokształcenie kierowane
Pracownicy narażeni na czynniki niebezpieczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia oraz pracownicy, których praca związana jest z odpowiedzialnością w zakresie BHP	Raz na 5 lat	Kurs, seminarium, samokształcenie kierowane
Pracownicy administracyjno-biurowi, gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystycy publicznej znajduje się w grupie działalności, dla których zostanie ustalona wyższa niż trzecia kategoria ryzyka i inni, których nie wymieniono	Raz na 6 lat	Kurs, seminarium, samokształcenie kierowane

Warto pamiętać, że szkolenie bhp to nie tylko jeden z wielu obowiązków, jakie Kodeks pracy nakłada na pracodawców – to także warunek bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy. Lekceważenie obowiązku przeprowadzania szkoleń może wiązać się z karami finansowymi, jednak przede wszystkim wiąże się ze zwiększonym ryzykiem uszczerbku na zdrowiu i życiu pracowników.

Źródła:

1. Kodeks Pracy, dział dziesiąty: Bezpieczeństwo i higiena pracy, rodział VIII. Szkolenie.
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 roku w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.).
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 28 czerwca 2005 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2005 nr 116 poz. 972).
4. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 roku o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. (Dz. U 2020 poz. 695)

---

ZOBACZ TAKŻE:

• Outsourcing kadr i płac

---

Anna Burzyńska
Ekspert działu kadr i płac w biurze rachunkowym MDDP Outsourcing w Warszawie