pl en
Blog

Medoda obliczenia podatku odroczonego

31.10.2013
Jakie są metody obliczenia podatku odroczonego? Jak określić różnice dodatnie i ujemne?

Punktem wyjścia do obliczenia podatku odroczonego jest określenie różnic przejściowych pomiędzy bilansową a podatkową wartością aktywów i pasywów.

Ustawa o rachunkowości traktuje to zagadnienie dość ogólnie. Warto sięgnąć do KSR.

Podział różnic przejściowych w podejściu bilansowym:

  • różnice okresowe (czasowe).
  • różnice niebędące różnicami czasowymi.

Akty prawne regulujące odroczony podatek dochodowy to: ustawa o rachunkowości (dalej: uor), Krajowy Standard Rachunkowości nr 2 i Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 12.

Ustawa reguluje kwestie podatku odroczonego w sposób ogólny, nie definiując samego pojęcia. Nakłada obowiązek tworzenia rezerwy z tytułu podatku odroczonego w związku z wystąpieniem różnic przejściowych dodatnich i aktywów, w związku z różnicami ujemnymi, z uwzględnieniem zasady ostrożności. Definiuje – w art. 37 – pojęcia wartości podatkowej aktywów i pasywów oraz określa:

  • wysokość, w której powinny być tworzone rezerwy i aktywa z tytułu podatku odroczonego,
  • alokację rezerw i aktywów z tytułu podatku odroczonego.

Dodatkowo, jeżeli jednostka nie ma obowiązku poddania badaniu przez biegłego rewidenta sprawozdania finansowego, zgodnie z art. 64 ust.1 uor, to może zaniechać ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Zadaniem KSR 2 jest uszczegółowienie zagadnienia odroczonego podatku dochodowego. KSR nr 2 zawiera również pojęcia definicyjne, które są istotne przy procedurze jego ustalania.

Metoda zobowiązań bilansowych jest jedyną dopuszczoną w Polsce metodą ustalania odroczonego podatku dochodowego. W przeciwieństwie do metody zobowiązań wynikowych punktem wyjścia do ustalenia podatku odroczonego jest ustalenie różnic przejściowych, a więc różnic pomiędzy wartością bilansową a wartością podatkową aktywów i pasywów. W celu określenia charakteru różnicy przejściowej należy porównać ze sobą wartość bilansową i podatkową danego składnika.

Tabela 1: Jak określić różnice dodatnie i ujemne?

porównaniewynik
wartość bilansowa aktywu > wartość podatkowa aktywuróżnica przejściowa dodatnia
wartość bilansowa aktywu < wartość podatkowa aktywuróżnica przejściowa ujemna
wartość bilansowa pasywu > wartość podatkowa pasywuróżnica przejściowa ujemna
wartość bilansowa pasywu< wartość podatkowa pasywuróżnica przejściowa dodatnia

Metoda zobowiązań bilansowych bierze pod uwagę różnice, które wpływają na wynik finansowy bieżącego okresu (różnice okresowe), jak i te, które odnoszone są na kapitały własne bądź rozliczane z wartością firmy (różnice niebędące czasowymi).

Ustawa o rachunkowości nakłada obowiązek tworzenia:

  • rezerwy na odroczony podatek dochodowy, w związku z wystąpieniem różnic przejściowych dodatnich, jak i
  • aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,w związku z wystąpieniem różnic przejściowych ujemnych, z zachowaniem zasady ostrożności.

Przyczyny powstania odroczonego podatku dochodowego:

  • podstawowe przyczyny podaatku odroczonego w rachunkowości: podsumowanie,
  • różnice przejściowe w wycenie bilansowej i podatkowej aktywów i pasywów,
  • odliczanie przez jednostkę w okresach przyszłych od podstawy opodatkowania straty podatkowej.

Uwaga! 

Co do zasady, zarówno rezerwy, jak i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego muszą być wykazywane w bilansie oddzielnie, a zatem (co do zasady) przy ich ustalaniu zakazuje się kompensat ujemnych i dodatnich różnic przejściowych.

Wysokość podatku odroczonego, ujmowanego w rachunku zysków i strat, będzie różnicą między zmianą stanu rezerw i aktywów odniesionych na wynik finansowy w danym okresie sprawozdawczym.

W jaki sposób ustalać

podatek odroczony = różnica między stanem rezerw i aktywów wynikowych z tytułu odroczonego podatku dochodowego na koniec i początek okresu sprawozdawczego.

Etapy ustalania podatku odroczonego w podejściu bilansowym:

  1. ustalenie wartości księgowej aktywów i pasywów,
  2. ustalenie wartości podatkowej aktywó i pasywów,
  3. ustalenie różnic przejściowych,
  4. ustalenie różnic przejściowych do rozliczenia,
  5. podział różnic na dodatnie i ujemne,
  6. ustalenie przewidywalnych terminów odwrócenia się różnic dodatnich,
  7. obliczenie stanu rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
  8. ustalenie zmiany stanu rezerw,
  9. ustalenie przewidywanych terminów odwrócenia się różnic ujemnych,
  10. obliczenie stanu aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
  11. wycena aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego, zgodnie z zasadą ostrożności,
  12. obliczenie odroczonego podatku dochodowego, wpływajacego na wynik finansowy,
  13. zaksięgowanie zmiany stanu aktywów i rezerw,
  14. obliczenie odroczonego podatku dochodowego, wpływającego na kapitał własny,
  15. rozliczenie odwrotnego podatku dochodowego z kapitałem własnym.

Marcin Jeremicz
Ekspert w biurze rachunkowym MDDP Outsourcing w Warszawie