Zrzeczenie się roszczeń jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT
Blog

Zrzeczenie się roszczeń jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT

23.08.2022
Zrzeczenie się roszczeń jako czynność podlegająca opodatkowaniu VAT

Praktyka obrotu gospodarczego dostarcza przykładów zawierania porozumień, w których dwie strony zaistniałego stosunku prawnego zawierają umowę, w której zrzekają się powstałych roszczeń. Czynność taka może pod pewnymi warunkami, rodzić obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług.

Podmiot A sp. z o.o. prowadzący działalność developerską, zawarł z B sp. z o.o. umowę. Była to umowa sprzedaży budynku połączona z udzieleniem określonego zakresu gwarancji. Podczas użytkowania zakupionego budynku, B sp. z o.o. podniosła zarzut, istnienia wad. Dotyczyły one okien i fasady budynku. Według użytkownika nie spełniały założonych parametrów (problemy z zamykaniem, zapewnianiem odpowiedniej izolacji powietrznej i dźwiękowej, prawidłowe mocowanie). Strony podjęły arbitraż dla polubownego zażegnania sporu oraz zawarcia ewentualnej ugody. Ostatecznie zawarto porozumienie. B sp. z o.o. zrzekł się roszczeń wobec A sp. z o.o., w zamian za wynagrodzenie.

Co jest podstawą opodatkowania? 

Regulacja art. 5 ustawy o VAT wskazuje na zakres opodatkowania ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z nią, ustawie podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług, które dokonane jest na terytorium kraju. Natomiast art. 8 ust. 1 wskazuje, że świadczenie usług to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Świadczenie usług to także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Reasumując- za świadczenie usług należy uznać aktywność skierowaną wobec drugiej strony, która nie jest dostawą towarów. Zakres pojęcia świadczenia usług jest szeroki. Może ono przybrać zarówno formę działania, jak i zaniechania, czyli powstrzymania się od dokonania określonych czynności. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt. 1 co do zasady, opodatkowaniu podlegają dostawy towarów oraz świadczenie usług za wynagrodzeniem. Czyli musi istnieć związek pomiędzy podjętą aktywnością lub jej brakiem, a otrzymaniem w zamian ekwiwalentu mającego postać wynagrodzenia. Brak jest wskazania, że wynagrodzenie musi mieć charakter pieniężny.

Zagadnienie odpłatności świadczenia było poruszane w wyrokach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał,, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy, odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT”

Omówienie przykładu

Porozumienie zawarte przez strony, w którym B sp. z o.o. zrzeka się roszczeń wobec A sp. z o.o. i otrzymuje za to wynagrodzenie, spełnia kryteria świadczenia usługi. Ma ono postać powstrzymania się od działania, czyli dochodzenia roszczenia na drodze sądowej w zamian za otrzymane od A sp. z o.o. wynagrodzenie. Strony ponadto postanowiły, że po spełnieniu się warunków porozumienia, zrzekają się roszczeń wobec drugiej strony.

Przytoczony przykład pozwala wskazać na B sp. z o.o. jako na podmiot korzystający poprzez wynagrodzenie z wyświadczonej dla A sp. z o.o. usługi, polegającej na powstrzymaniu się od dochodzenia podnoszonych zarzutów. Natomiast A sp. z o.o., uzyskuje korzyść w postaci zrzeczenia się roszczeń przez B sp. z o.o., za które uiszcza określone wynagrodzenie.

A sp. z o.o. zobowiązała się do zapłaty ustalonej kwoty. Podstawą opodatkowania zgodnie z art. 29a ustawy o VAT jest generalnie wszystko to co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał, lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy lub usługobiorcy. Strony w porozumieniu określiły, że zapłacona przez A sp. z o.o. kwota będzie kwotą brutto.  Wniosek z tego, że po otrzymaniu środków B sp. z o.o. wystawił fakturę za zrzeczenie się wszelkich roszczeń, opodatkowując otrzymaną kwotę jako zapłatę za transakcję 23 % stawką VAT metodą ,,w stu”, zgodnie z dyspozycją art. 106e ust. 7 ustawy o VAT.

Ponadto A sp. z o.o. ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z otrzymanej faktury od B sp. z o.o. Dyspozycja art. 86 ust. 1 wskazuje, że w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi o którym mowa w art. 15 przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124. Ponadto podatek można odliczyć w okresie, w którym u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy, nie wcześniej niż w okresie otrzymania przez podatnika faktury zakupu (art. 86 ust.10 i 10b ustawy o VAT).

Dla B sp. z o.o. obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z art. 19a ust. 1 z chwilą dokonania dostawy lub wykonania usługi. Czyli zgodnie z zawartym porozumieniem po otrzymaniu przez B sp. z o.o. umówionej kwoty. Jest to określony w porozumieniu warunek skutecznego zrzeczenie się przez B sp. z o.o. istniejących roszczeń. 

Warto także zwrócić uwagę na sytuację, w której strony sporu nie doszłyby do porozumienia, a B sp. z o.o. dochodziłaby odszkodowania, po potencjalnym udowodnieniu zasadności podnoszonych zarzutów. Otrzymane wtedy odszkodowanie nie spełniałoby przesłanki odpłatnego świadczenia usług, gdyż zgodnie z regulacją 361 oraz 471 KC odszkodowanie nie jest wynagrodzeniem, ale rekompensatą za powstałą szkodę.

Autor: Patryk Kobierski, Starszy Księgowy w MDDP Outsourcing.