Badanie sprawozdania finansowego za 2021 r. - wybór audytora

Podstawowym celem badania rocznego sprawozdania finansowego jest uzyskanie pozytywnej opinii, która potwierdzi że sprawozdanie finansowe jest prawidłowe, rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową oraz finansową jednostki. Wydana opinia biegłego rewidenta podnosi wiarygodność firmy. Otwarta współpraca między audytorem, a działem księgowości daje głównemu księgowemu i zarządowi pewność, że stosowane rozwiązania są poprawne i bezpieczne. Nie należy zapominać także, iż na część podmiotów taki obowiązek został nałożony poprzez obowiązujące przepisy.

Kto jest zobowiązany do audytu sprawozdań finansowych?

Ustawa rachunkowości w art. 64 ust 1 jasno wskazuje podmioty, których sprawozdania finansowe obowiązkowo podlegają badaniu przez audytora. Będą to grupy kapitałowe, które sporządzają skonsolidowane sprawozdania finansowe, a także roczne sprawozdania finansowe kontynuujących działalność:

• banków krajowych, oddziałów instytucji kredytowych, oddziałów banków zagranicznych, zakładów ubezpieczeń, zakładów reasekuracji, głównych oddziałów i oddziałów zakładów ubezpieczeń, głównych oddziałów i oddziałów zakładów reasekuracji oraz oddziałów zagranicznych firm inwestycyjnych;
  • spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych;
• jednostek działających na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi oraz jednostek;
  • jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
  • krajowych instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego;
• spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji;
• pozostałych jednostek, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:
  • średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,
  • suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro,
  • przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro.

Na koniec 2020 roku kurs euro wynosił 4,6148 zatem limity te wynoszą odpowiednio:

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego – 11.537.000 zł
• przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły – 23.074.000 zł

Badaniu przez audytora podlegają także sprawozdania finansowe spółek przejmujących i spółek nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym nastąpiło połączenie, a także roczne sprawozdania finansowe jednostek sporządzone zgodnie z MSR. Badaniu i ogłaszaniu podlegają również roczne połączone sprawozdania finansowe funduszy inwestycyjnych z wydzielonymi subfunduszami oraz roczne sprawozdania jednostkowe subfunduszy.

O badaniu sprawozdania finansowego muszą także pamiętać podmioty, które dla celów podatkowych wybrały bilansową metodę ustalania różnic kursowych (art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP).

Wybór Audytora

Wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Kierownik jednostki nie może dokonać takiego wyboru.

Kryteria, jakimi można kierować się przy wyborze firmy audytorskiej to doświadczenie konkretnej firmy, jakość wykonywanych usług, cena, znajomość branży i specyfiki działalności badanej jednostki.

Firma audytorska powinna być wpisana na listę takich podmiotów, prowadzoną przez Polską Agencję Nadzoru Audytowego, natomiast wykaz biegłych znajdziemy w Rejestrze Biegłych Rewidentów prowadzonych przez PIBR.

Umowę o przeprowadzenie badania sprawozdania finansowego podpisuje kierownik jednostki. Powinna być ona podpisana na tyle wcześnie, aby umożliwić audytorowi udział w inwentaryzacji składników majątkowych. Zwyczajowo następuję to w IV kwartale roku, gdyż rozpoczęcie inwentaryzacji może nastąpić już po 1 października. Pierwsza umowa o badanie sprawozdania finansowego jest zawierana z firmą audytorską na okres nie krótszy niż dwa lata z możliwością przedłużenia na kolejne co najmniej dwuletnie okresy. Obowiązek podpisania umowy na 2 lata nie dotyczy dobrowolnych badań rocznych sprawozdań finansowych.

Kierownik badanej jednostki zapewnia biegłemu rewidentowi, przeprowadzającemu badanie sprawozdania finansowego, dostęp do ksiąg rachunkowych oraz dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również udziela wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń – niezbędnych do sporządzenia sprawozdania z badania. Biegły rewident jest uprawniony do uzyskania informacji związanych z przebiegiem badania od kontrahentów badanej jednostki, w tym także od banków i jej doradców prawnych – z upoważnienia kierownika badanej jednostki.

Karą za nie poddanie sprawozdania finansowego badaniu przez audytora jest grzywna albo kara ograniczenia wolności.

Rozwiązanie umowy o badanie sprawozdania finansowego jest możliwe jedynie w sytuacji zaistnienia uzasadnionej podstawy, którą może być w szczególności:

• wystąpienie zdarzeń uniemożliwiających spełnienie wymagań określonych przepisami prawa dotyczącymi przeprowadzenia badania, zasadami etyki zawodowej, niezależności lub krajowymi standardami wykonywania zawodu;
• niedotrzymanie warunków umowy innych niż skutkujące możliwością wyrażenia opinii z zastrzeżeniami, opinii negatywnej lub odmowy wyrażenia opinii;
• przekształcenia, zmiany właścicielskie, zmiany organizacyjne uzasadniające zmianę firmy audytorskiej lub nieprzeprowadzenie badania.

Podstawą do rozwiązania umowy nie mogą być różnice poglądów w zakresie stosowania zasad rachunkowości lub standardów badania. O rozwiązaniu umowy o badanie sprawozdania finansowego kierownik jednostki oraz firma audytorska informują niezwłocznie Polską Agencję Nadzoru Audytowego wraz z podaniem wyjaśnienia przyczyn rozwiązania umowy. W przypadku jednostki zainteresowania publicznego należy powiadomić także Komisję Nadzoru Finansowego.

Autor: Agnieszka Bojar, Manager obszaru Księgowości w MDDP Outsourcing.