Blog

Kiedy odpis może być kosztem

05.02.2013
Audyt e-sprawozdania finansowego

Według zasady ogólnej, odpisów aktualizujących nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów. Ustawa o CIT wskazuje jednak przypadki, w których odpisy aktualizujące mogą zostać uznane za koszty podatkowe. Regulacje te określone są w art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT.

Kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o CIT.

Dokonując kwalifikacji odpisów aktualizujących pod kątem zaliczenia ich do kosztów podatkowych, należy wziąć pod uwagę art. 12 ust. 3 ustawy o CIT, regulujący zaliczenie należności objętej odpisem aktualizującym do przychodów należnych.

Dokonując analizy pod kątem tego przepisu warto zwrócić uwagę, że odnosi się on wyłącznie do wierzytelności zaliczonych do przychodów należnych. Przykładowo należności finansowe, np. udzielone pożyczki, nie znajdują się w definicji przychodów należnych, co oznacza, że odpisy aktualizujące należności z tytułu pożyczek nie zostaną uznane za koszt uzyskania przychodów.

Analogicznie należny podatek od towarów i usług, stanowiący część należności brutto, ale nieodnoszony w przychody, a objęty odpisem aktualizującym, nie zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów.

Warunki z ustawy

Samo uznanie należności za przychód należny nie jest warunkiem wystarczającym do zaliczenia odpisu do kosztów podatkowych. Konieczne jest uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności. Kwestia ta została uregulowana w art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o CIT. Nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną w szczególności, jeżeli:

  • dłużnik zmarł, został wykreślony z ewidencji działalności gospodarczej, postawiony w stan likwidacji lub została ogłoszona jego upadłość obejmująca likwidację majątku, albo
  • zostało wszczęte postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego lub na wniosek dłużnika zostało wszczęte postępowanie ugodowe w rozumieniu przepisów o restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstw i banków, albo
  • wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, albo
  • wierzytelność jest kwestionowana przez dłużnika na drodze powództwa sądowego.

Podsumowując, warunki do uznania odpisu aktualizującego należności za koszt uzyskania przychodów są następujące:

  • odpis aktualizujący musi zostać utworzony na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości,
  • wierzytelność musi zostać zaliczona do przychodów należnych,
  • nieściągalność wierzytelności musi zostać uprawdopodobniona.

Odpis aktualizujący należności jest kosztem pośrednim w rozumieniu ustawy o CIT. W związku z tym, datą poniesienia kosztu jest miesiąc i rok podatkowy, w którym nastąpiło uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności. Zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia.

Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, w tym przypadku, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Jak dopasować plan kont

Z punktu widzenia planu kont warto rozróżnić tę część odpisu aktualizującego należność, która jest uznawana za koszt uzyskania przychodów, i tę, która stanowi koszt niepodatkowy. Poszczególne kwoty mogą być ewidencjonowane w następujący sposób:
a) wartość odpisu aktualizującego:
– Ma konto „Odpisy aktualizujące wartość należności”;
b) wartość odpisu dotycząca kwoty netto należności:
– Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne – KUP”;
c) wartość odpisu dotycząca VAT należnego:
– Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne – NKUP”.

Co mówi przepis

Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. (art. 12 ust. 3 ustawy o CIT).

Marcin Jeremicz
MDDP Outsourcing w Warszawie