ZUS: możliwe kontrole u samozatrudnionych. Wymóg podania kodu zawodu.

Od 16 maja tego roku na przedsiębiorców został nałożony obowiązek zgłaszania do ZUS kodu zawodu jaki wykonują zatrudniani przez nich ubezpieczeni. Tym samym uległy zmianie wzory formularzy zgłoszeniowych do ZUS – ZUS ZUA i ZUS ZZA.

Nowe obowiązki

W związku z wejściem w życie nowych przepisów nakładających obowiązek zgłaszania w ZUS kodów zawodów dla osób rejestrowanych w ZUS jako ubezpieczeni,  uległy zmianie druki zgłoszeniowe do ZUS.

W odpowiednich polach tych dokumentów należy podawać kod zawodu, czyli sześciocyfrowy numer określony w załączniku do rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Prowadzący działalność gospodarczą zaraportują urzędnikom, jaki wykonują zawód. Nie trzeba natomiast uzupełniać informacji o kodzie zawodu, dla osób zgłoszonych do ubezpieczeń przed 16 maja 2021 r. Płatnik nie musi składać dokumentu zgłoszeniowego korygującego tylko po to, aby wykazać kod zawodu osoby zgłoszonej do ubezpieczeń przed 16 maja 2021 r.

Wymóg podawania kodu zawodu dotyczy zgłaszanych do ubezpieczeń osób aktywnych zawodowo, w tym zarówno pracowników i zleceniobiorców, jak i osób samozatrudnionych.

Podstawa prawna

Podstawą jest Ustawa z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (zwana potocznie Tarczą Antykryzysową 3.0, która weszła w życie 16 maja 2020 r.). Wprowadziła ona bowiem istotną zmianę w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z art. 10 w/w ustawy, w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych trzeba będzie podać zawód wykonywany przez zgłaszaną osobę:

„Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych zawiera w szczególności następujące dane dot. osoby zgłaszanej (…): nazwisko, imiona, datę urodzenia, nazwisko rodowe, obywatelstwo i płeć, tytuł ubezpieczenia, stopień niepełnosprawności, posiadanie ustalonego prawa do emerytury  lub renty, wykonywany zawód, adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres zameldowania (…), adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu i adres zamieszkania.”

Kod zawodu należy podawać:

• zawsze w dokumentach zgłoszeniowych pierwszorazowych (także składanych po 15 maja 2021 r. za okresy wsteczne),
• w dokumentach zgłoszeniowych składanych w trybie korekty/zmiany, np. w związku z korektą danych adresowych [1], zmianą okresu, rodzaju ubezpieczeń [2].

Podawany w dokumentach ZUS ZUA i ZUS ZZA kod wykonywanego zawodu powinien być zgodny z klasyfikacją zawodów. Jest ona określona przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2018 r. poz. 227)

Jeśli płatnik zgłosi ubezpieczonego do ZUS po 15 maja 2021 r. z kodem zawodu, a później konieczna będzie zmiana tego kodu, to powinien zgłosić zmianę na formularzu ZUS ZUA albo ZUS ZZA. W takim przypadku obowiązują ogólne zasady, które nakazują zawiadamianie ZUS o wszelkich zmianach w stosunku do informacji wcześniej podanych w zgłoszeniu.

Uzasadnienie dla wprowadzonych zmian

Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych chodzi o statystykę i analizę przyczyn absencji chorobowych w danej grupie zawodowej oraz prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Z kolei według przedstawicieli biznesu może raczej chodzić o zwiększenie liczby danych przekazywanych do ZUS oraz lepsze przygotowanie przyszłych kontroli, albowiem z informacji podanych przez ZUS wynika, że dane o wykonywanym zawodzie będą musieli podawać nie tylko płatnicy składek opłacający składki za zleceniobiorców i pracowników, ale także niemal dwa miliony prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.

Autor: Barbara Kochańska-Mierzejewska, Senior Manager obszaru Payroll w MDDP Outsourcing.