Gotowi na graniczny podatek węglowy (CBAM)?

Co przedsiębiorcy powinni wiedzieć na temat granicznego podatku węglowego? Jaki jest aktualny harmonogram wdrażania CBAM oraz najbliższe planowane zmiany w tym mechanizmie?

16 maja 2023 r. w dzienniku urzędowym Unii Europejskiej zostało opublikowane rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (rozporządzenie (UE) 2023/956), którego celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej w całej gospodarce najpóźniej do 2050 roku. Dodatkowo Unia Europejska zobowiązała się – w ramach pakietu „Fit for 55” – do ograniczenia do 2030 r. emisji netto gazów cieplarnianych (emisje po odliczeniu pochłaniania) o co najmniej 55% w porównaniu z poziomami z 1990 roku. Cel jak najbardziej słuszny, i chociaż faktycznie Unia systematycznie dąży do wewnętrznej redukcji emisji gazów cieplarnianych, to pojawiły się bardzo niepokojące efekty uboczne, które mogą zniweczyć cały plan, a nawet pogorszyć sytuację. Okazało się bowiem, że rośnie tzw. emisja wbudowana, związana z przywożonymi towarami oraz dochodzi do tzw. ucieczki emisji gazów cieplarnianych – tj. sytuacji, w której przedsiębiorstwa decydują się przenieść swoją produkcję do państw stosujących łagodniejszą politykę klimatyczną. Co przedsiębiorcy powinni na ten temat wiedzieć?

Co to jest graniczny podatek węglowy (Carbon Border Adjustment Mechanism)?

Graniczny podatek węglowy (w skrócie CBAM, z ang. Carbon Border Adjustment Mechanism), to unijny środek dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla, wprowadzony w ramach tzw. Zielonego Ładu jako uzupełnienie systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2 (EU ETS). Celem tego mechanizmu jest wspieranie redukcji emisji gazów cieplarnianych na świecie i zapobieganie ryzyku ucieczki emisji CO2 poza Unię Europejską. Ma on również zapewnić uczciwą konkurencję i zagwarantować, że produkty pochodzące z krajów o mniej restrykcyjnych przepisach, niż unijne, nie będą rażąco tańsze, niż ich unijni odpowiednicy.

Docelowo CBAM ma obejmować bardzo szeroki zakres produktów, ale w początkowej fazie będzie dotyczyć przywozu na obszar celny UE tylko tzw. towarów wysokoemisyjnych wymienionych w załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia, wśród których znalazły się: cement, nawozy, żeliwo i stal, aluminium, wodór, energia elektryczna. Towary podlegające CBAM zostały sklasyfikowane według nomenklatury scalonej (CN). W teorii wydaje się to być proste, ale trzeba pamiętać, że CBAM dotyczy nie tylko wymienionych wyżej surowców sensu stricte, ale również towarów złożonych i przetworzonych.

W praktyce prawidłowa identyfikacja wyrobów objętych CBAM może okazać się nie lada wyzwaniem. Przede wszystkim dotyczyć to będzie towarów z żeliwa i stali lub aluminium, importowanych jako materiał do produkcji, dalszej obróbki lub części do maszyn i urządzeń itp. Niejeden przedsiębiorca będzie zadawał sobie pytanie, czy prawidłowa klasyfikacja takiego towaru, to wyrób ze stali (CN 73) – a więc objęty CBAM – czy może jednak należałoby go zaliczyć do grupy właściwej  dla części samochodowych, które na razie nie są objęte CBAM.

Warto również pamiętać, że graniczny podatek węglowy nie dotyczy m.in. towarów z przeznaczeniem na cele wojskowe, towarów o wartości niższej niż 150 euro lub wwożonych w bagażu osobistym, towarów wwożonych z krajów, które uczestniczą w ETS lub mają porównywalny system handlu emisjami (np. Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria).

Jaki jest aktualny harmonogram wdrażania CBAM?

Obowiązki dotyczące granicznego podatku węglowego, czyli CBAM, są wdrażane stopniowo. W okresie przejściowym – trwającym od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r. – importerzy oraz pośredni przedstawiciele celni dokonujący przywozu na obszar celny UE towarów objętych CBAM mają obowiązek kwartalnego raportowania CBAM przez dedykowany rejestr, ale nie ponoszą kosztów finansowych związanych z tym mechanizmem (czyli działają bez certyfikatów CBAM). Certyfikaty CBAM, to nic innego, jak cena emisji dwutlenku węgla, która zostałaby poniesiona, gdyby towary zostały wyprodukowane zgodnie z unijnymi zasadami ustalania cen emisji dwutlenku węgla. Docelowa faza obowiązywania mechanizmu rozpocznie się 1 stycznia 2026 roku i zostanie uzupełniona o raporty roczne oraz zakup i umarzanie certyfikatów CBAM.

Jakie są najbliższe planowane zmiany w CBAM?

Obecnie trwają prace nad zmianami w mechanizmie CBAM. Do najważniejszych zmian zaliczają się:

• opóźnienie rozpoczęcia zakupu certyfikatów CBAM – planowane jest przesunięcie obowiązku zakupu certyfikatów CBAM o rok (czyli na 2027 r.); nie oznacza to jednak, że koszty związane z emisjami wbudowanymi w importowane towary w 2026 przestają obowiązywać – zostaną one jedynie odroczone w czasie;
• nowy próg zwolnienia – import towarów do 50 ton ma być zwolniony z obowiązków CBAM, a wspomniany limit będzie podlegać corocznej weryfikacji; przewidywana jest również możliwość ustalania indywidualnych progów dla określonych kategorii towarów CBAM w drodze tzw. rozporządzenia delegowanego;
• wzrost kar – w przypadku działania celowego (np. poprzez sztuczne dzielenie przewozu na mniejsze części) przewiduje się sankcje nawet pięciokrotnie wyższe, niż aktualnie obowiązujące; jednocześnie właściwy organ będzie mógł obniżyć wysokość kary, przy uwzględnieniu czynników łagodzących, takich jak niezamierzony charakter działania upoważnionego zgłaszającego CBAM czy dotychczasowa zgodność upoważnionego zgłaszającego CBAM z przepisami;
• ułatwienia w raportowaniu – nowe przepisy wprost regulują możliwość delegowania raportowania na inny podmiot, oczywiście bez wyłączenia odpowiedzialności, która nadal zostanie po stronie upoważnionego zgłaszającego CBAM; emisje wbudowane będzie można ustalać w oparciu o dane z literatury naukowej, a w razie braku innych informacji, również o wartości domyślne; w pierwotnym brzmieniu rozporządzenia wykorzystanie wartości domyślnych w raportach było możliwe tylko do 31 lipca 2024 roku.

Proponowane zmiany w CBAM wydają się zmierzać w dobrą stronę, czyli dążą do uproszczenia systemu i obniżenia kosztów dla firm. Przedłużenie okresu przejściowego daje więcej czasu na przygotowanie się, ale jednocześnie oznacza dłuższy okres składania raportów na bazie danych rzeczywistych o emisji, z czym wielu importerów ma ogromny problem, a brak raportowania lub nierzetelne dane mogą przecież skutkować karami.

MDDP OUTSOURCING – USŁUGI KSIĘGOWE, KADROWO-PŁACOWE i SF DLA WYMAGAJĄCYCH FIRM
KSIĘGOWI I KADROWI, KTÓRZY TWORZĄ WARTOŚĆ – NIE TYLKO JĄ MIERZĄ

▪  Usługi księgowe  ▪ Usługi kadrowo-płacowe ▪ Sprawozdania finansowe
> Zadzwoń do nas już dziś! <