PPK - co to, czy warto, czy można obniżyć lub zrezygnować?

Pracownicze Plany Kapitałowe to nowoczesny system dobrowolnego oszczędzania, który wspiera budowanie prywatnego kapitału emerytalnego. W programie PPK każda wpłata pracownika jest wzmacniana dopłatą od pracodawcy i państwa, co czyni go jednym z najbardziej opłacalnych sposobów odkładania na przyszłość. Sprawdź, czym jest PPK, kiedy można obniżyć swoją wpłatę i jak – w razie potrzeby – zrezygnować z uczestnictwa bez utraty zgromadzonych środków.

SPIS TREŚCI

1. Co to jest PPK?
2. Kiedy uczestnik PPK może obniżyć swoją wpłatę podstawową?
3. Jakie obowiązki ma w związku z tym pracodawca?
4. Częściowy miesiąc pracy a obniżenie wpłaty
5. Zleceniobiorcy i różne formy wynagrodzenia
6. Zatrudnienie na niepełnym etacie a obniżenie wpłaty do PPK
7. Więcej niż jedna wypłata w miesiącu
8. Wpływ obniżenia wpłaty na inne składki i dopłaty
9. Przykłady praktyczne
10. Czy można zrezygnować z PPK?
11. Podsumowanie
12. FAQ – najczęściej zadawane pytania o PPK

Co to jest PPK?

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system dobrowolnego, długoterminowego oszczędzania, który pomaga budować prywatny kapitał emerytalny. Uczestnikami PPK są pracownicy i zleceniobiorcy, za których odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne.

Program działa na zasadzie współfinansowania. Część środków wpłaca pracownik, część pracodawca, a państwo dokłada dopłatę powitalną (250 zł) i dopłaty roczne (240 zł). Pieniądze gromadzone w PPK są prywatne, dziedziczone i mogą być wykorzystane po ukończeniu 60. roku życia lub wcześniej — np. w przypadku poważnej choroby czy na wkład własny przy zakupie mieszkania.

Od 2019 roku PPK objęło większość zatrudnionych w Polsce. W 2025 roku w programie można uczestniczyć dobrowolnie — pracownicy w wieku 18–55 lat zapisywani są automatycznie, a starsze osoby mogą przystąpić na wniosek.

Kiedy uczestnik PPK może obniżyć swoją wpłatę podstawową?

Standardowo podstawowa wpłata uczestnika PPK wynosi 2% wynagrodzenia brutto, a część finansowana przez podmiot zatrudniający — 1,5%.

Uczestnik ma jednak możliwość obniżenia swojej wpłaty podstawowej, jeśli jego łączne zarobki z różnych źródeł nie przekraczają w danym miesiącu 120% aktualnie obowiązującej płacy minimalnej brutto. Od stycznia 2025 r. jest to kwota 5599,20 zł (4666 zł × 1,2).

Aby skorzystać z tego prawa, uczestnik PPK musi złożyć pracodawcy deklarację o obniżeniu wpłaty. W deklaracji wskazuje procent wynagrodzenia, od jakiego mają być dokonywane wpłaty — minimalnie 0,5%, maksymalnie 2%.
Deklaracja zaczyna obowiązywać od kolejnego miesiąca po jej złożeniu.

Jakie obowiązki ma w związku z tym pracodawca?

Pracodawca ma obowiązek co miesiąc weryfikować, czy wynagrodzenie uczestnika nie przekracza określonego limitu.

Jeśli w danym miesiącu pracownik otrzyma wynagrodzenie wyższe niż 1,2-krotność minimalnego wynagrodzenia, pracodawca nie uwzględnia złożonej deklaracji i nalicza wpłatę podstawową w wysokości 2%.

Warto pamiętać, że pracodawca może zweryfikować limit jedynie w obrębie swojego zakładu pracy. Jeśli pracownik osiąga przychody z innych źródeł (np. z umowy zlecenia w innym miejscu), sam powinien sprawdzić, czy nie przekroczył limitu, i poinformować o tym swojego pracodawcę.

Częściowy miesiąc pracy a obniżenie wpłaty

Jeśli uczestnik PPK, który złożył deklarację o obniżeniu swoich wpłat, przepracował tylko część miesiąca (np. z powodu choroby lub innej usprawiedliwionej nieobecności), pracodawca powinien dokonać przeliczenia wynagrodzenia do pełnego miesiąca.

Jeżeli po przeliczeniu okaże się, że wynagrodzenie byłoby równe lub niższe od 120% płacy minimalnej, pracodawca może uwzględnić złożoną deklarację i zastosować obniżoną wpłatę.
Natomiast gdy wynagrodzenie w przeliczeniu na cały miesiąc przekroczyłoby limit, należy naliczyć wpłatę w standardowej wysokości 2%.

Zleceniobiorcy i różne formy wynagrodzenia

W przypadku zleceniobiorców, których wynagrodzenie zostało określone kwotowo miesięcznie, przy ustalaniu prawa do obniżenia wpłaty w miesiącu, w którym wystąpiła niezdolność do pracy, należy uwzględnić kwotę z umowy.
Inaczej wygląda to w przypadku osób wynagradzanych stawką godzinową, akordową lub prowizyjną — tu decyduje faktyczny przychód osiągnięty w danym miesiącu.

Zatrudnienie na niepełnym etacie a obniżenie wpłaty do PPK

Prawo do obniżenia wpłaty podstawowej zależy wyłącznie od wysokości wynagrodzenia, a nie od wymiaru etatu.
Oznacza to, że pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy również mogą złożyć deklarację o obniżeniu wpłaty, o ile ich miesięczne wynagrodzenie nie przekracza 1,2-krotności płacy minimalnej.
Pracodawca nie przelicza wynagrodzenia takiej osoby do pełnego etatu.

Więcej niż jedna wypłata w miesiącu

Zdarza się, że uczestnik PPK otrzymuje więcej niż jedną wypłatę w miesiącu (np. premie lub wyrównania). W takiej sytuacji, aby ustalić prawidłową wysokość wpłaty, pracodawca powinien zweryfikować łączne wynagrodzenie pracownika na koniec miesiąca.

Eksperci PFR zalecają, by pracodawca naliczył i pobrał wpłaty w terminie wypłaty wynagrodzenia, ale wstrzymał ich przekazanie do instytucji finansowej do momentu sprawdzenia, czy łączna kwota nie przekroczyła limitu 5599,20 zł.

Wpływ obniżenia wpłaty na inne składki i dopłaty

Obniżenie wpłaty podstawowej przez uczestnika PPK nie ma wpływu na wysokość wpłat finansowanych przez pracodawcę ani na roczne dopłaty od państwa.
Należy jednak pamiętać, że błędne ustalenie wysokości wpłaty (np. obniżenie jej mimo przekroczenia limitu) może pozbawić uczestnika prawa do rocznej dopłaty państwowej.

Przykłady praktyczne

Przykład 1 – Można zastosować obniżkę

20 czerwca 2025 r. pracownik złożył deklarację obniżenia swojej wpłaty do 1%. Jego wynagrodzenie w danym zakładzie pracy wynosi 5000 zł brutto, a więc mniej niż 5599,20 zł.
Od lipca 2025 r. pracodawca stosuje obniżoną wpłatę.

Przykład 2 – Nie można zastosować obniżki

Pracownik, który w sierpniu 2025 r. złożył deklarację o obniżeniu wpłaty, we wrześniu przepracował tylko połowę miesiąca i otrzymał 4900 zł.
Po przeliczeniu na pełny miesiąc jego wynagrodzenie przekroczyłoby 5599,20 zł, więc pracodawca nie może zastosować obniżki.

Przykład 3 – Rezygnacja z obniżenia wpłaty

Zleceniobiorca wynagradzany stawką godzinową, który do tej pory nie przekraczał limitu, od sierpnia rozpoczął dodatkową pracę. Łączne zarobki z obu źródeł wynoszą 5800 zł.
W takiej sytuacji powinien poinformować pracodawcę o przekroczeniu limitu lub złożyć rezygnację z obniżenia wpłaty.

Czy można zrezygnować z PPK?

Tak. Uczestnictwo w PPK jest dobrowolne, dlatego każdy pracownik może w dowolnym momencie złożyć pisemną deklarację rezygnacji u swojego pracodawcy.
Po jej złożeniu wpłaty zostają wstrzymane, ale środki zgromadzone na rachunku PPK pozostają prywatne i nadal należą do uczestnika.

Warto pamiętać, że rezygnacja nie jest ostateczna. Co cztery lata następuje automatyczny ponowny zapis wszystkich pracowników do programu — najbliższy będzie w 2027 roku. Jeśli nie chcesz wracać do PPK, trzeba ponownie złożyć rezygnację.

Oczywiście, do programu można wrócić w dowolnym momencie, składając wniosek o ponowne przystąpienie.

Podsumowanie

PPK to przemyślany system wspólnego oszczędzania, w którym każdy uczestnik może dopasować wysokość swoich wpłat do sytuacji finansowej. Obniżenie składki pozwala odciążyć budżet w okresach niższych dochodów, a dopłaty pracodawcy i państwa czynią program realnie opłacalnym.
Zrozumienie zasad – zwłaszcza limitu 120% płacy minimalnej i sposobu składania deklaracji – to klucz do bezpiecznego korzystania z PPK.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o PPK

1. PPK co to?
   To program oszczędzania współfinansowany przez pracownika, pracodawcę i państwo. Środki są prywatne i dziedziczone.
2. PPK czy warto?
   Tak, ponieważ wpłaty pracodawcy i dopłaty państwowe znacząco zwiększają wartość oszczędności uczestnika.
3. Jak obniżyć wpłatę do PPK?
   Poprzez złożenie u pracodawcy deklaracji o obniżeniu, jeśli miesięczne zarobki nie przekraczają 120% płacy minimalnej.
4. Czy obniżenie wpłaty wpływa na dopłaty państwa?
   Nie, dopłaty pozostają bez zmian, o ile spełnione są warunki programu.
5. Czy można zrezygnować z PPK?
   Tak, wystarczy złożyć deklarację rezygnacji. Można też ponownie przystąpić w dowolnym momencie.
6. Co jeśli mam kilka źródeł dochodu?
   Wtedy samodzielnie trzeba sprawdzać, czy łączne wynagrodzenie nie przekracza limitu 120% płacy minimalnej.

Autor: Maja Bajszczak, Starszy Specjalista ds. Kadr i Płac, MDD Outsourcing

Źródła:

• MojePPK.pl – oficjalny portal programu
• PFR Portal – Ekspert radzi: Obniżenie wpłaty podstawowej pracownika wymaga sprawdzenia jego wynagrodzenia
• Poradnik dla kadr i płac 2024 (PFR Portal)

Poszukują Państwo sprawdzonego i profesjonalnego partnera, który kompleksowo wspiera przedsiębiorstwa w zakresie księgowości, kadr i płac? Zapraszamy do kontaktu – wspólnie znajdziemy rozwiązania najlepiej dopasowane do Państwa potrzeb.