Sprawozdanie finansowe likwidacyjne

Decyzja o likwidacji spółki bywa podejmowana z różnych powodów. Może być to nierentowność prowadzonej działalności, brak porozumienia wspólników, czy też zakończenie projektu, którego realizacja była celem utworzenia spółki. Niezależnie od przyczyny likwidacji wiąże się ona z szeregiem obowiązków formalnych, wśród których istotną rolę pełni sporządzenie i złożenie sprawozdań finansowych.

Sprawozdania finansowe składane w sytuacji planowanej likwidacji spółki

Sprawozdanie finansowe likwidacyjne w sytuacji planowanej likwidacji spółki należy złożyć w następujących momentach:

– na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji,

– na dzień otwarcia likwidacji (tylko bilans),

– na dzień poprzedzający podział majątku między wspólników,

– po podziale majątku za okres od rozpoczęcia roku obrotowego do dnia zakończenia likwidacji.

Na dzień rozpoczęcia likwidacji otwiera się księgi rachunkowe – w ciągu 15 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia. W tym terminie należy sporządzić bilans otwarcia likwidacji. Składniki aktywów są w nim wykazywane według wartości zbywczej (nie księgowej, jak odbywa się to w sprawozdaniach przed otwarciem likwidacji). Wartość zbywcza oznacza cenę, za jaką realnie można sprzedać poszczególne składniki majątku w danym czasie i miejscu. Nie powinna być ona wyższa od cen nabycia składników majątku lub kosztów ich wytworzenia, pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne oraz o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.

Składniki kapitału własnego jednostki postawionej w stan likwidacji należy połączyć w jeden kapitał podstawowy, zmniejszając go w spółkach z o.o. o udziały własne, a w spółkach akcyjnych o należne wkłady na poczet kapitału oraz o akcje własne.

Spółka powinna również utworzyć w bilansie rezerwę na przewidywane koszty, które mogą powstać w wyniku zaniechania działalności lub utraty zdolności do kontynuowania działalności.

Jeśli proces likwidacji trwa dłużej niż rok, jednostka ma obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, sporządzania sprawozdań finansowych i składania ich do KRS za każdy okres sprawozdawczy. Termin sporządzenia sprawozdania rocznego spółki w likwidacji nie różni się od terminu standardowego sprawozdania finansowego i jest równy 3 miesiącom od dnia bilansowego. W celu zatwierdzenia sprawozdania, likwidator powinien powołać zwyczajne zgromadzenie wspólników w ciągu sześciu miesięcy od dnia bilansowego.

Sprawozdanie z działalności spółki w likwidacji

Wraz ze sprawozdaniem finansowym — likwidatorzy spółki są zobowiązani złożyć sprawozdanie z działalności spółki w likwidacji (sprawozdanie finansowe likwidacyjne). Zgodnie z art. 49. Ustawy o rachunkowości sprawozdanie finansowe likwidacyjne powinno obejmować istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę uzyskiwanych efektów oraz wskazanie czynników ryzyka i opis zagrożeń. W  szczególności powinno zawierać informacje o:

1) zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obrotowym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego;

2) przewidywanym rozwoju jednostki – w omawianym przypadku ta kwestia będzie ujęta w informacji o postawieniu spółki w stan likwidacji;

3) ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju;

4) aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej;

5) udziałach własnych, w tym:

1. a) przyczynie nabycia udziałów własnych dokonanego w roku obrotowym,
2. b) liczbie i wartości nominalnej nabytych oraz zbytych w roku obrotowym udziałów, a w przypadku braku wartości nominalnej – ich wartości księgowej, jak też części kapitału podstawowego, którą te udziały reprezentują,
3. c) w przypadku nabycia lub zbycia odpłatnego – równowartości tych udziałów,
4. d) liczbie i wartości nominalnej wszystkich udziałów nabytych i zatrzymanych, a w razie braku wartości nominalnej – wartości księgowej, jak również części kapitału podstawowego, którą te udziały reprezentują;

6) posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach);

7) instrumentach finansowych w zakresie:

1. a) ryzyka: zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceń przepływów środków pieniężnych oraz utraty płynności finansowej, na jakie narażona jest jednostka,
2. b) przyjętych przez jednostkę celach i metodach zarządzania ryzykiem finansowym, łącznie z metodami zabezpieczenia istotnych rodzajów planowanych transakcji, dla których stosowana jest rachunkowość zabezpieczeń.

Sprawozdanie finansowe likwidacyjne (na dzień poprzedzający podział majątku) ma na celu przedstawienie wspólnikom składników majątku spółki po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu roszczeń wierzycieli jednostki. Powinno ono prezentować brak niespłaconych i niezabezpieczonych zobowiązań.

Na sprawozdanie finansowe likwidacyjne składają się elementy tj.:

– bilans,

– rachunek zysków i strat,

– informacja dodatkowa.

Po podziale majątku tj. na dzień zakończenia likwidacji spółka powinna sporządzić sprawozdanie finansowe prezentujące zerowe salda w bilansie. Po zatwierdzeniu go przez zgromadzenie wspólników należy złożyć je w sądzie rejestrowym oraz złożyć wniosek o wykreślenie spółki z rejestru.

Praktyczne i istotne kwestie sporządzania sprawozdania finansowego spółki postawionej w stan likwidacji

Podczas sporządzania sprawozdania finansowego spółki postawionej w stan likwidacji należy zwrócić uwagę na szereg praktycznych kwestii. Najważniejsze z nich zostały podsumowane poniżej.

1. Przed przystąpieniem do sporządzania sprawozdania niezbędne jest posiadanie uchwały o postawieniu spółki w stan likwidacji, w tym informacji, kto pełni funkcję likwidatora.

2. Jeżeli spółka została zlikwidowana w tym samym roku obrotowym, w którym została podjęta uchwała o otwarciu likwidacji (np.: data otwarcia likwidacji 10.10.2020 r., data zamknięcia likwidacji 15.12.2020 r.), to należy sporządzić sprawozdanie finansowe:

• za okres od 01.01.2020 r. do 09.10.2020 r.; tj. od początku okresu obrotowego spółki (najczęściej 1 stycznia) do dnia poprzedzającego dzień postawienia spółki w stan likwidacji); dane porównawcze za okres od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 r.,
• za okres od 10.10.2020 r. do 14.12.2020 r.; dane porównawcze za okres od 01.01.2020 r. do 09.10.2020 r. (sprawozdanie finansowe na przeddzień likwidacji),
• za okres od 10.10.2020 r. do 15.12.2020 r.; dane porównawcze za okres od 01.01.2020 r. do 09.10.2020 r. (sprawozdanie finansowe na dzień likwidacji).

3. Jeżeli spółka nie została zlikwidowana w tym samym roku obrotowym, w którym podjęto uchwałę o otwarciu likwidacji (np.: data otwarcia likwidacji: 10.10.2020 r., data zamknięcia likwidacji: 15.01.2021 r.), to należy sporządzić sprawozdanie finansowe:

• za okres od 01.01.2020 r. do 09.10.2020 r.; dane porównawcze za okres od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 r.
• za okres od 10.10.2020 r. do 31.12.2020 r., tj. od dnia postawienia spółki w stan likwidacji (data uchwały) do dnia kończącego dany rok obrotowy (na koniec każdego roku obrotowego musi być sporządzone sprawozdanie). Dane porównawcze będą danymi z poprzedniego sprawozdania tj.  na przeddzień postawienia spółki w stan likwidacji za okres od 01.01.2020 r. do 09.10.2020 r.
• za okres od 01.01.2021 r. do 14.01.2021 r.; dane porównawcze za okres od 10.10.2020 r. do 31.12.2020 r.,
• za okres od 01.01.2021 r. do 15.01.2021 r.; dane porównawcze za okres od 10.10.2020 r. do 31.12.2020 r.

4. W sekcji z informacjami ogólnymi we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego należy umieścić informacje o:

• likwidatorze, np.: „Od dnia xx xx xxxx roku, w związku z otwarciem procesu likwidacji Spółki xx pełni funkcję Likwidatora.”,
• czasie trwania jednostki, np.: „Zgodnie z umową Spółka została utworzona na czas nieoznaczony, jednakże w dniu xx xx xxxx została postawiona w stan likwidacji.”,

5. Wprowadzenie powinno zawierać również:

• paragraf o porównywalności danych, jeżeli okres porównawczy jest inny niż okres sprawozdawczy, np.: „Sprawozdanie finansowe zostało przygotowane za okres od 01.01.2020 r. do 09.10.2020 r., natomiast dane porównawcze obejmują okres od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 r. Taki sposób prezentacji danych nie narusza realizacji obowiązku przewidzianego w art. 4 oraz art. 5 Ustawy.”,
• opis o braku kontynuacji działalności w związku z otwarciem likwidacji oraz o wycenie aktywów po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości i utworzeniu rezerwy na dodatkowe koszty i straty związane z likwidacją.

6. Od dnia uchwały o postawieniu spółki w stan likwidacji należy połączyć składniki kapitału własnego (poza wynikiem bieżącego okresu) w bilansie.

7. Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego powinna zawierać:

• opis o niespełnianiu kryteriów określonych w art. 47 ust. 3 Ustawy dotyczących prezentowania przychodów i kosztów z działalności niekontynuowanej,
• informację o pozostawieniu strat netto za bieżący i poprzedni okres obrotowy bez pokrycia w związku z procesem likwidacji,
• informację o zdarzeniach po dniu bilansowym, tj. postawieniu spółki w stan likwidacji i zmianach w zarządzie,
• informację o tym, że nakłady na niefinansowe aktywa trwałe nie są planowane w związku z otwarciem procesu likwidacji.

8. W sprawozdaniu z działalności zarządu należy zawrzeć informację o otwarciu procesu likwidacji. Konieczne jest również ujęcie kwestii braku kontynuacji działalności oraz braku pokrycia strat netto za bieżący i poprzedni okres obrotowy. Należy zwrócić uwagę, aby w podpisach sprawozdania z działalności zarządu zostali uwzględnieni likwidatorzy.

Autor: Anna Szymańska – specjalista ds. sprawozdawczości w warszawskim biurze rachunkowym MDDP Outsourcing

Źródła:

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.