Urlop z tytułu siły wyższej a urlop na żądanie
W związku z wiosennymi zmianami w Kodeksie pracy pojawił się nowy rodzaj urlopu tj. urlop z powodu działania siły wyższej w wymiarze 2 dni. Czym się charakteryzuje i co go odróżnia od dotąd funkcjonującego urlopu na żądanie?
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej
Ten typ zwolnienia został wprowadzony w ramach tzw. pilnych sprawach rodzinnych, spowodowanych chorobą lub wypadkiem – w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym. Pracownik może skorzystać z tego zwolnienia w przypadku konieczności niezbędnej, natychmiastowej obecności iw innym miejscu (choroba, wypadek, inna nagła konieczność). Za czas zwolnienia pracownik zachowuje prawo do 50% wynagrodzenia obliczanego jak pensja za czas urlopu wypoczynkowego.
WAŻNE: Trzeba pamiętać, że urlop z powodu siły wyższej nie zastępuje urlopu na żądanie. Z tytułu urlopu na żądanie pracownik zachowuje prawo do 100 % wynagrodzenia.
Pracownik może zgodnie z przyjętymi przepisami wnioskować o ten urlop ustnie lub pisemnie, nawet w dniu, w którym wystąpi „siła wyższa”, a pracodawca nie będzie mógł mu tego odmówić. Jeżeli pracownik pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy, zwolnienie w wymiarze godzinowym ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika (np. pracując na ½ etatu, pracownik będzie mógł skorzystać z 8 godzin zwolnienia).
Urlop na żądanie
Urlopu na żądanie pracodawca jest generalnie obowiązany udzielić w terminie przez niego wskazanym. Są jednak sytuacje, w których pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie, jeśli nieobecność pracownika zaszkodziłaby interesom zakładu pracy (wyr. SN z 2.10.2009 r., II PK 123/09). Odmowę udzielenia urlopu na żądanie pracownika mogą uzasadniać szczególne też okoliczności, które powodują, że zasługujący na ochronę interes pracodawcy wymaga obecności pracownika w miejscu pracy.
Łączny wymiar urlopu to 4 dni w roku kalendarzowym.
WAŻNE: urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego, a urlop z tytułu siły wyższej to limit oddzielny niełączony z urlopem wypoczynkowym.
Forma złożenia wniosku o urlop na żądanie jest dowolna, zgodna z przyjętymi u pracodawcy zasadami w tym zakresie.
Pracownik może zgłosić żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Zgłoszenie wniosku o udzielenie urlopu na żądanie może nastąpić w okresie poprzedzającym termin rozpoczęcia tego urlopu, a także w dniu rozpoczęcia korzystania z urlopu. Zdaniem Sądu Najwyższego pracownik, który składa wniosek o udzielenie urlopu na żądanie, powinien dokonać tej czynności najpóźniej pierwszego dnia wypoczynku, przed rozpoczęciem swojego dnia pracy (wyr. SN z 15.11.2006 r.).
W orzecznictwie SN utrwaliło się stanowisko uwzględniające funkcję organizatorską prawa pracy, polegającą na zapewnieniu poprzez normy prawne prawidłowego procesu organizacji pracy, zgodnie z którą pracownik nie może udzielić „sobie samemu” urlopu na żądanie (zob. wyr. SN z 26.1.2005 r., II PK 197/04; wyr. SN z 7.2.2008 r., II PK 162/07).
Pracownik nie może rozpocząć korzystania z urlopu na żądanie bez decyzji pracodawcy o udzieleniu mu urlopu.
Autor: Kinga Miszyn – Senior Manager Payroll w MDDP Outsourcing
Źródło:
Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy
