Fundacja rodzinna w pytaniach i odpowiedziach
Fundacja rodzinna to nowo wprowadzona instytucja prawna, która coraz bardziej zyskuje na popularności. Z założenia jest to podmiot odpowiedzialny za zarządzanie firmą rodzinną, zabezpieczający jednocześnie interesy majątkowe członków rodziny. Co powinieneś wiedzieć o fundacji rodzinnej?
Czy fundacja rodzinna będzie zobowiązana płacić podatek dochodowy od osób prawnych?
Fundacja rodzinna co do zasady jest zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych, o czym świadczy art. 6 ust. 1 pkt 25 o podatku dochodowym od osób prawnych.
W myśl powyższego przepisu faktycznie jest ona zwolniona podmiotowo z podatku dochodowego od osób prawnych, ale czy zawsze?
Nie! Wyróżnić można 3 sytuacje, w których podatek dochodowy się pojawi:
➡ 15% podatek pojawi się w przypadku przekazania lub postawienia do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio świadczenia, które będzie ona przekazywała lub wypłacała beneficjentowi;
➡ 15% podatek od mienia będzie konieczny do zapłaty w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej;
➡ 25% podatku w sytuacji, gdy będzie ona prowadziła działalność w zakresie szerszym, niż określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej.
Czy sposób organizacji rachunkowości w fundacji rodzinnej różni się znacząco od sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych np. w typowej spółce z o.o.?
Ustawodawca, tworząc instytucję w postaci fundacji rodzinnej, nie zdecydował się na wprowadzenie zbyt wielu specyficznych regulacji w ustawie o rachunkowości tylko im dedykowanych. Oznacza to, że mimo iż nie są one łatwym tworem prawnym i sporo obszarów wymaga poprawy lub dodatkowych regulacji, to są one zobowiązane do stosowania rozwiązań uniwersalnych skierowanych do pozostałych podmiotów stosujących przepisy ustawy o rachunkowości.
Przypomnijmy, iż do fundacji rodzinnych nie będą miały zastosowania także przepisy ustaw o fundacjach i organizacjach pozarządowych, gdyż nie realizują one tylko interesów publicznych, ale przede wszystkim prywatne.
Czy fundację rodzinną można uznać za jednostkę mikro lub jednostkę małą, aby można było skorzystać z uproszczeń przy sporządzaniu sprawozdania finansowego?
Tak! Ustawa o fundacjach rodzinnych nie wprowadza postanowień, w zakresie których nie można uznać je za tzw. jednostkę mikro czy jednostkę małą.
Fundacje rodzinne mogą więc przygotowywać sprawozdanie finansowe według załącznika dla jednostek mikro lub małych (załącznik 1,4 lub 5), oczywiście jeśli wypełnią kryteria wskazane w ustawie.
Podejmując decyzję o wyborze załącznika, według którego będzie sporządzone sprawozdanie finansowe, organ zatwierdzający sprawozdanie powinien mieć na uwadze, iż wybór określonego załącznika przekłada się na zakres informacji ujawnianych w sprawozdaniu.
Przypominamy, że zakres informacji ujawnianych przez jednostki mikro i jednostki małe jest mniejszy w porównaniu z informacjami, które muszą ujawnić w swoich sprawozdaniach jednostki pozostałe, nie niebędące jednostkami małymi i mikro.
Fundacja rodzinna może mieć środki trwałe w postaci budynków. Czy musi płacić za nie podatek dochodowy?
Zwolnienie podmiotowe z CIT przewidziane dla fundacji rodzinnych nie ma niestety zastosowania do podatku, o którym mowa w art. 24. b Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – tj. tzw. podatku od przychodów z budynków.
Oznacza to, że fundacje rodzinne, które posiadają środki trwałe w postaci budynków położonych na terytorium RP i oddanych w całości albo w części do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, o wartości początkowej pow. 10 mln złotych mogą być zobowiązane do uiszczenia tej daniny.
Czy założenie fundacji rodzinnej wiąże się z jakimiś nietypowymi obowiązkami, których nie ma np. w przypadku prowadzenia sp. z o.o.?
Tak! Ustawodawca nałożył na fundacje rodzinne obowiązek przeprowadzenia specjalnego audytu.
Do wyznaczenia firmy audytorskiej, czy też zespołu audytorów zobowiązane jest zgromadzenie beneficjentów. Wybór firmy audytorskiej wymaga podjęcia stosowanej uchwały w tym zakresie.
Firma audytorska/zespół audytorów dokonują audytu:
- zarządzania jej aktywami,
- zaciągania i spełniania zobowiązań oraz zobowiązań publicznoprawnych, pod kątem prawidłowości, rzetelności oraz zgodności z prawem, celem oraz jej dokumentami.
W myśl przepisów ustawy w skład zespołu audytorów wchodzą:
- biegły rewident,
- doradca podatkowy,
- adwokat lub radca prawny.
Ustawodawca dosyć szczegółowo określa wymagania wobec osób dokonujących wyżej wskazanego audytu. Audytu może dokonywać osoba, która w okresie nim objętym i w jego trakcie:
- jest niezależna od danej fundacji rodzinnej;
- nie brała i nie bierze udziału w procesie podejmowania przez nią decyzji;
- nie świadczyła i nie świadczy czynności rewizji finansowej lub doradztwa na jej rzecz.
Co do zasady audyt przeprowadzany jest co najmniej raz na cztery lata.
Od tej zasady ustawodawca wprowadza jeden wyjątek — w przypadku omawianego typu fundacji, której sprawozdanie finansowe podlega badaniu (zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości), audyt przeprowadza się corocznie przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego.
Jak wygląda współpraca z firmą audytorską i raport z audytu?
Firma audytorska i członek zespołu audytorów mają prawo żądania od zarządu dokumentów fundacji, w tym aktualnej listy beneficjentów.
Audyt kończy się sporządzeniem raportu, który przekazywany jest zarządowi. Zarząd przedstawia raport radzie nadzorczej, a jeżeli nie została ustanowiona – zgromadzeniu beneficjentów, na najbliższym posiedzeniu.
Dowiedz się więcej o fundacji rodzinnej.
Autor: Agnieszka Piętak – Manager w katowickim biurze rachunkowym MDDP Outsourcing.
