Jakie sankcje karne grożą za nieprzestrzeganie przepisów o rachunkowości?

Za nieprzestrzeganie regulacji dotyczących rachunkowości jednostki odpowiedzialność ponosi jej kierownik. Sankcje mogą zostać wyciągnięte na mocy różnych podstaw prawnych, obejmując od kary grzywny, po karę pozbawienia wolności do 2 lat (względnie obie te kary łącznie). Czego zatem należy się wystrzegać i na co uważać oraz jak zminimalizować ryzyko?

Rachunkowość odrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu każdego przedsiębiorstwa, zapewniając przejrzystość finansową i zgodność z przepisami. Poprawne prowadzenie ksiąg rachunkowych nie tylko buduje zaufanie wśród kontrahentów i inwestorów, ale także chroni firmę przed problemami prawnymi i podatkowymi. Co do zasady odpowiedzialność za rachunkowość jednostki ponosi kierownik. Szczegółowe informację o sankcjach i karach za nieprzestrzeganie przepisów związanych z rachunkowością zostały opisane w Ustawie o Rachunkowości, Kodeksie karnym skarbowym oraz Kodeksie spółek handlowych. Co dokładnie zatem mówią przytoczone tu regulacje?

Jakie sankcje grożą za nieprzestrzeganie regulacji o rachunkowości na mocy UoR?

Zgodnie z art. 77 ustawy o rachunkowości, karze grzywny lub pozbawienia wolności do 2 lat albo obu karom łącznie podlega osoba która dopuszcza się:

1. nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych,
2. niesporządzenia sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, sprawozdania o podatku dochodowym, sporządzenia ich niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tych sprawozdaniach nierzetelnych danych

Ponadto karze grzywny albo ograniczenia wolności podlega osoba, która wbrew przepisom dopuszcza się czynności z art. 79 ustawy o rachunkowości, wymienionych poniżej:

1. nie poddaje sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta,
2. nie udziela lub udziela niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień, oświadczeń biegłemu rewidentowi albo nie dopuszcza go do pełnienia obowiązków,
3. nie składa sprawozdania finansowego do ogłoszenia,
4. nie składa sprawozdania finansowego, skonsolidowanego sprawozdania finansowego, sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, skonsolidowanego sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej, sprawozdania o podatku dochodowym we właściwym rejestrze sądowym,
   4a) nie zamieszcza na stronie internetowej jednostki dokumentów, o których mowa w art. 49b ust. 9 (sprawozdanie na temat informacji niefinansowych), art. 55 ust. 2c (sprawozdanie grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych) i art. 69 ust. 5 (oświadczenie albo sprawozdanie grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych sporządzone przed jednostkę dominująca najwyższego szczebla), oraz sprawozdania o podatku dochodowym i oświadczenia, o którym mowa w art. 63n ust. 4 pkt 2,
5. nie udostępnia sprawozdania finansowego i innych dokumentów, o których mowa w art. 68,
6. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych bez spełnienia warunków, o których mowa w art. 76a ust. 3,
7. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych bez spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 76h ust. 1,
8. rozwiązuje umowę o badanie sprawozdania finansowego, bez uzasadnionej podstawy, lub nie informuje Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, a w odpowiednich przypadkach – Komisji Nadzoru Finansowego, o rozwiązaniu tej umowy,
9. zawiera z firmą audytorską umowę o badanie ustawowe w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o biegłych rewidentach, na okres krótszy niż dwa lata,
10. stosuje klauzule umowne, o których mowa w art. 66 ust. 5a.

Jakie sankcje karne za nieprzestrzeganie przepisów o rachunkowości zawiera Kodeks karny skarbowy?

Za nieprawidłowe działania w zakresie rachunkowości grożą również sankcje z Kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z Art. 60 i 61 KKS, za nieprowadzenie ksiąg rachunkowych, prowadzenie ksiąg w sposób nierzetelny, wadliwy lub jeśli nie przechowuje ich w miejscu wykonywania działalności lub miejscu wskazanym przez kierownika jednostki – grozi kara grzywny do 240 stawek dziennych. Kara wystąpi również, jeśli podatnik nie zawiadomił w terminie właściwego organu o miejscu prowadzenia ksiąg.

Sprawca nie zostanie jednak ukarany, jeśli zawiadomi o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności popełnionego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Zawiadomienie to będzie nieskuteczne, jeśli zostanie złożone po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności właściwej lub w czasie, kiedy organy ściągania mają wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.

Jakie sankcje karne za nieprzestrzeganie przepisów z zakresu rachunkowości są ujęte w Kodeksie spółek handlowych?

Poza ww. UoR oraz KKS, zagadnienia dotyczące niedopełniania ustawowych terminów, zatajania informacji bądź wykazywania informacji niezgodnych z prawdą, zostały uregulowane w art. 587 Kodeksu spółek handlowych, zatytułowanym: „Odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków informacyjnych” . Artykuł ten dotyczy tyt. III i IV KSH (tytuł III odnosi się do spółek kapitałowych, a IV omawia łączenie się, podział lub przekształcanie spółek prawa handlowego). Poniżej pełna treść wspomnianego artykułu.

§ 1. Kto, wbrew obowiązkom wynikającym z art. 219 obowiązki rady nadzorczej spółki z o.o. § 4 i 4¹,art. 300⁷¹ uprawnienie rady nadzorczej prostej spółki akcyjnej do badania dokumentów spółki i żądania informacji o spółce § 1–2,art. 300⁷⁶ kompetencje dyrektorów prostej spółki akcyjnej § 5 albo art. 382 zadania rady nadzorczej spółki akcyjnej § 4 i 5, nie przekazuje informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień w terminie lub przekazuje je niezgodne ze stanem faktycznym, lub zataja dane wpływające w istotny sposób na treść tych informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień
– podlega grzywnie nie niższej niż 20 000 złotych i nie wyższej niż 50 000 złotych albo karze ograniczenia wolności.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie
– podlega grzywnie nie niższej niż 6000 złotych i nie wyższej niż 20 000 złotych.