Podatek VAT w Polsce
Podatek VAT (Value Added Tax), rzadziej nazywany podatkiem od wartości dodanej, został wprowadzony w Polsce w 1993 r. Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. spowodowało konieczność harmonizacji polskiego prawa podatkowego z prawem Wspólnoty.
Ustawa o podatku VAT w Polsce
Obecnie najważniejszymi źródłami prawa w zakresie podatku VAT w Polsce są Ustawa o Podatku od Towarów i Usług z dn. 11 marca 2004r. (Dz.U. Nr 54. Poz. 535) oraz Dyrektywa Rady 2006/112/WE z 28 listopada w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.
Zgodnie z art. 5 ustawy VAT opodatkowaniu podlegają:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Ustawa o podatku VAT wyklucza zastosowanie opodatkowania w stosunku do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Wykluczone z opodatkowania są także czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy (kradzież, stręczycielstwo, sprzedaż narkotyków).
Stawki VAT i moment powstania obowiązku podatkowego
Zgodnie z zasadą ogólną obowiązek podatkowy z tytułu dostawy towarów powstaje z chwilą dokonania tej dostawy. Natomiast przy świadczeniu usług, zasadniczo z chwilą ich wykonania.
Podstawowa stawka podatku VAT w Polsce wynosi 23%. Stawki obniżone VAT to 8%, 5% i 0%. Niektóre czynności są zwolnione z podatku od towarów usług (art.43).
Rejestracja podatnika jako czynnego powinna być dokonana przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu na druku VAT-R. Podmioty zarejestrowane zobowiązane są do comiesięcznego (do 25 dnia następującego po każdym kolejnym miesiącu/kwartale ) przekazywania środkami komunikacji elektronicznej – pliku JPK_V7M dla podatników rozliczających się miesięcznie, bądź pliku JPK_V7K – dla podatników rozliczających się kwartalnie. Podatnicy rozliczający się kwartalnie w pierwszym i drugim miesiącu kwartału wypełniają i przesyłają tylko część ewidencyjną pliku. Dopiero w trzecim miesiącu kwartału wypełniają część ewidencyjną i deklaracyjną.
Jak obliczyć podatek VAT?
Przy obliczaniu podatku VAT podatnik oblicza wysokość zobowiązania jako różnicę między podatkiem VAT należnym (od sprzedaży), a naliczonym (od zakupu). Przy czym pamiętać należy, że przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego tylko w takim zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jeżeli podatek należny przewyższa kwotę podatku naliczonego powstaje zobowiązanie wobec Urzędu Skarbowego. W przeciwnym razie mamy do czynienia z nadwyżką podatku naliczonego nad należnym, którą podatnik może wykazać w pliku JPK do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy, bądź wnioskować o zwrot na rachunek bankowy lub rachunek VAT. Możliwe jest również zaliczenie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań. Podstawowym ustawowo terminem zwrotu podatku jest okres 60 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika.
Warto nadmienić, iż wpływy do budżetu państwa z tytułu podatku VAT w Polsce są silnie związane z dynamiką rozwoju gospodarki. Wpływy podatkowe do budżetu państwa na 2022 r. z tego podatku mają wynosić ponad 237 mld zł, co stanowi ponad 50% wszystkich dochodów podatkowych. Podatek od towarów i usług jest także daniną szczególnie narażoną na nadużycia i wyłudzenia. Jednak z roku na rok wdrażanych jest szereg przedsięwzięć aby temu zapobiec.
Autor: Monika Grab, Specjalista ds. VAT w biurze rachunkowym MDDP Outsourcing.
Źródła:
Ustawa o Podatku od Towarów i Usług z dn. 11 marca 2004r. (Dz.U. Nr 54. Poz. 535).
