VAT niepodlegający odliczeniu

Czynny podatnik VAT, który zobowiązany jest do płacenia podatku należnego do Urzędu Skarbowego, wynikającego ze sprzedaży towarów i usług, posiada również prawo do odliczenia podatku naliczonego, który obniża podatek należny. Należy jednak pamiętać, że nie zawsze istnieje taka możliwość. W przepisach ustawy o VAT można znaleźć wiele wyłączeń i ograniczeń regulujących odliczenie VAT (tzw. VAT niepodlegający odliczeniu).

Podatek naliczony

Podatek naliczony to podatek płacony przez przedsiębiorców przy nabywaniu towarów lub usług z tytułu wykonywanych czynności opodatkowanych (art. 86 ustawy o VAT).
Zgodnie z art. 86 ust.10 podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Warto zaznaczyć, że jest to nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę (art. 86 ust 10.b pkt. 1). Jeżeli natomiast podatnik nie dokonał odliczenia podatku VAT we wskazanym terminie, prawo do odliczenia VAT przysługuje mu również przez trzy kolejne okresy rozliczeniowe miesięczne lub dwa okresy rozliczeniowe kwartalne następujące po miesiącu/kwartale, w którym podatnik otrzymał fakturę.

VAT niepodlegający odliczeniu, czyli brak możliwości odliczenia VAT

Możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego istnieje pod warunkiem, że zakupiony towar lub usługa jest ściśle powiązana z działalnością opodatkowaną.
Ustawodawca w art. 88 ustawy o VAT wymienia konkretne zdarzenia, które nie uprawniają do odliczenia VAT naliczonego. Należą do nich m.in. nabycie usług noclegowych oraz gastronomicznych. Art. 88 ust. 4 wyjaśnia, iż podatnik nie może odliczyć VAT od nabytych usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób oraz usług noclegowych nabywanych w celu ich odsprzedaży. Jest to zatem VAT niepodlegający odliczeniu. Należy jednak pamiętać, aby nie utożsamiać usługi gastronomicznej z usługą cateringową.

Brak możliwości odliczenia VAT naliczonego nie przysługuje również pożyczkodawcy po otrzymaniu wynagrodzenia w postaci odsetek od pożyczki. Zgodnie z art. 43 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów, lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę, lub pożyczkodawcę.

Faktura wystawiona przez podmiot nieistniejący

Faktura jest podstawowym dokumentem potwierdzającym dokonanie transakcji pomiędzy dwoma podmiotami oraz to na jej podstawie dokonuje się prawidłowego rozliczenia podatku. Jeżeli podatnik po nabyciu usługi/towaru otrzymał fakturę i zweryfikował NIP kontrahenta na białej liście, po czym okazało się, iż taki podmiot nie istnieje, bądź wystawił fakturę wcześniej, niż został zarejestrowany, jako czynny podatnik VAT, to w takiej sytuacji nabywca nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego. Art. 88 ust. 4 podkreśla, że obniżenia kwoty podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.

Faktura ze stawką zwolnioną

Podatnik zajmujący się na przykład świadczeniem usług opieki medycznej czy nauki języków obcych, korzysta z tak zwanego zwolnienia przedmiotowego, czyli wystawiając fakturę w polu dotyczącym stawki VAT, wpisuje skrót „ZW”. Z tak wystawionego dokumentu przedsiębiorca nabywający wskazane usługi nie ma prawa do odliczenia VAT.

Częściowe odliczenie VAT

Przedsiębiorcy posiadający samochód osobowy wykorzystywany w użytku mieszanym, czyli do celów prywatnych i firmowych, mają prawo do odliczenia 50% podatku VAT od wydatków z nimi związanych. Należą do nich m.in. koszty poniesione na paliwo, eksploatację, wymianę części, przeglądy, ubezpieczenia. Możliwość częściowego odliczenia VAT jest dogodną sytuacją dla przedsiębiorców, którzy nie chcą spełniać dodatkowym wymogów, potrzebnych do zgłoszenia w US druku VAT-26 oraz prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów.

Odliczenie proporcjonalne VAT

Art. 90 ust. 2 mówi, że jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Po dokonaniu przez podatnika alokacji swoich zakupów i ustaleniu współczynnika proporcji ma on obowiązek zastosowania proporcji tylko w przypadku grupy zakupów mieszanych, czyli związanych zarówno z czynnościami opodatkowanymi jak i nie opodatkowanymi, których nie da się jednoznacznie przypisać do jednej z grup.

Jak widać, nie w każdym przypadku istnieje możliwość całkowitego odliczenia podatku VAT naliczonego od faktury zakupu. Przedsiębiorca powinien zawsze weryfikować możliwość jego odliczenia na podstawie aktualnych przepisów znajdujących się w Ustawie o VAT.

Autor: Karolina Rostkowska – Młodszy specjalista ds. VAT w MDDP Outsourcing, biuro rachunkowe Warszawa