Przedawnienie w podatku VAT w 2024 roku

Istota instytucji przedawnienia polega na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu roszczenie przysługuje, może uchylić się od jego zaspokojenia. Według art. 70 §1 Ordynacji Podatkowej – zobowiązanie podatkowe (w tym podatek od towarów i usług) – przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Zobowiązania powstałe z tytułu podatku należnego roku 2018 (z wyłączeniem grudnia, dla którego termin płatności przypada w styczniu 2019) przedawniły się z końcem 2023 roku. Z końcem bieżącego roku przedawni się więc zobowiązanie za okresy od grudnia 2018 do listopada 2019 roku. Warto zwrócić uwagę, że grudzień oraz IV kwartał roku tak naprawdę przedawniają się po 6 latach.

Ponadto w praktyce często występują sytuacje, gdy ze względu na zawieszenie lub przerwanie, termin przedawnienia ulega znacznemu wydłużeniu. Doskonałym przykładem na takie postępowanie jest art. 70 §4 Ordynacji, który brzmi: „bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony” – na przykład może to być zajęcie rachunku bankowego. „Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny”.

Jeżeli chodzi o samo zobowiązanie podatkowe i VAT należny do zapłaty kwestia przedawnienia nie sprawi wielu problemów podatnikom. Sprawy nieco się komplikują, gdy występuje nadwyżka VAT naliczonego nad należnym do przeniesienia lub zwrotu.

Według ustawy o VAT art. 86 ust 13 – jeżeli podatnik nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w terminach, o których mowa w art. 86 ust 10, 10d, 10e i 11, może on obniżyć kwotę podatku należnego przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej:

1) za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo

2) za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 99 ust. 2 i 3, za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych, po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego — nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

W tej sytuacji widzimy, że jeżeli podatek naliczony, co do którego prawo do odliczenia powstało w 2020 roku, może zostać rozliczony poprzez korektę właściwej deklaracji i złożenie jej w US najpóźniej do końca 2024 roku.

Przedawnienie zwrotu

W powyższej kwestii w praktyce najczęściej mamy do czynienia z sytuacją, gdy:

1. Podatnik ubiega się o zwrot VAT ze skumulowanej „starej” nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, jednocześnie cały czas aktywnie prowadzi działalność i wykazuje podatek należny. W tej sytuacji orzecznictwo oraz interpretacje indywidualne potwierdzają stanowisko, że o taki zwrot podatnik może ubiegać się bez obawy o to, że „stara kwota” przenoszona z miesiąca na miesiąc zostanie zakwestionowana i ulegnie przedawnieniu. Organy stoją tu na stanowisku, że w rozliczeniu za dany okres nie mamy bowiem do czynienia z nadwyżką podatku naliczonego nad należnym za okres sprzed przedawnienia – czyli sprzed 5 lat – tylko z kwotą nadwyżki wynikającą z poprzedniej deklaracji podatkowej oraz kwotą podatku naliczonego wynikającą z bieżącego rozliczenia (interpretacja indywidualna z 13 kwietnia 2023 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.61.2023.3.MC).

2. Podatnik ubiega się o zwrot ze skumulowanej „starej” nadwyżki VAT, ale nie wykazuje podatku należnego. W tej sytuacji organy jednoznacznie potwierdzają, że gromadzenie VAT naliczonego, przy jednoczesnym braku sprzedaży opodatkowanej, nie może być przeciągane przez więcej niż 5 lat i aby nie stracić powstałej nadwyżki powinno się pilnować terminów przedawnienia i ubiegać się o zwrot przed końcem tego okresu.

Warto zaznaczyć, że przedawnienie dotyczy również sytuacji, gdy dłużnikiem jest fiskus. Jeżeli zobowiązanie wobec podatnika przedawni się, podatnik nie może go już żądać. Natomiast, gdyby urząd uznał, że podatnik otrzymał nienależny zwrot, również nie może wymagać, aby podatnik go oddał.

Korekty faktur a przedawnienie

Ustawowe regulacje dotyczące zasad wystawiania faktur korygujących nie zawierają żadnych ograniczeń czasowych w zakresie korygowania faktur. Przyjmuje się jednak, że wystawienie tego dokumentu jest możliwe, jeżeli nie upłynął jeszcze okres przedawnienia zobowiązania podatkowego, który w myśl art. 70 § 1 Ordynacji Podatkowej wynosi 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

W kontekście przedawnienia warto wspomnieć też o sytuacji, kiedy mamy do czynienia
z fakturą korygującą zakup „do zera”. Zgodnie z ustawą VAT ujmujemy ją albo w okresie pierwotnym (jeżeli faktura pierwotna była „pusta” i nie mieliśmy prawa do odliczenia podatku naliczonego od takiej faktury) lub w dacie uzgodnienia warunków korekty. Choć nie wynika to wprost z przepisów po ujęciu takiej faktury w odpowiednim okresie — podatnik powinien zweryfikować czy dla tego okresu nastąpiło już przedawnienie.

Przykład:

Nabywca ujął w rozliczeniu fakturę zakupu w maju 2018 roku. Faktura korygująca do „zera” została wystawiona przez sprzedawcę już w 2024 roku. Ponieważ usługa nie miała miejsca, korektę powinniśmy ująć w pierwotnym okresie, jednak dla tego okresu przedawnienie nastąpiło z końcem 2023 roku. Wynika z tego, że takiej faktury nie musimy już ujmować i korygować tego okresu.

Podsumowując, jak wskazuje Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dn. 14 marca 2023 roku,  instytucja przedawnienia ma to do siebie, że w odniesieniu do okresu, który uległ przedawnieniu, nie mogą być dokonywane żadne czynności zwiększające ani zmniejszające zobowiązanie podatkowe. Podatnik nie jest tym samym zobowiązany do wystawiania ani do posiadania dokumentów oraz ewidencji prowadzonych dla celów rozliczania podatku za okresy, które uległy przedawnieniu.

Autor: Monika Grab – Specjalistka ds. VAT w MDDP Outsourcing, biuro rachunkowe Warszawa