Grupa VAT

W 2023 r. weszły w życie przepisy dotyczące grupy VAT. Choć w polskim prawodawstwie podatkowym jest to całkiem nowa instytucja, w większości państw UE funkcjonuje już od dłuższego czasu. W 2024 roku te przepisy są nadal aktualne!

Znowelizowane przepisy Ustawy o podatku od towarów i usług umożliwiają od nowego roku uzyskanie statusu podatnika VAT oraz wspólne rozliczanie się przez kilka podmiotów w ramach tzw. grupy VAT. Jest to zatem szczególny rodzaj podatnika, który istnieje tylko dla celów rozliczania podatku VAT. Mogą ją tworzyć podatnicy posiadający siedzibę na terytorium kraju lub nieposiadający takiej siedziby, w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą w Polsce za pośrednictwem oddziału. Dany podmiot może być członkiem tylko jednej grupy VAT. Podmiotem reprezentującym grupę w zakresie jej obowiązków jest natomiast jej przedstawiciel.

Art. 15a Ustawy wskazuje na bardzo istotne powiązania finansowe, ekonomiczne i organizacyjne podmiotów, które chcą zawrzeć umowę o utworzeniu grupy VAT. Warto podkreślić, że niezbędne jest, aby podmioty spełniały wszystkie te warunki, gdyż niespełnienie, chociażby jednego z nich uniemożliwia powstanie grupy. Umowa pomiędzy podmiotami musi być sporządzona na piśmie i zawierać dane, które wskazuje ustawa, w tym m.in.: nazwę grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „grupa VAT” lub „GV”, wskazanie przedstawiciela, dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę, dane udziałowców (akcjonariuszy) oraz okres, na jaki grupa została utworzona, nie krótszy niż 3 lata. Przepisy ustawy nie przewidują automatycznego przedłużenia istnienia grupy VAT, dlatego należy pamiętać, aby w terminie 30 dni przed wygaśnięciem umowy przedłożyć naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego, nową umowę.

Kiedy Grupa VAT staje się podatnikiem?

Grupa VAT nabywa status podatnika z dniem wskazanym w umowie, nie wcześniej jednak niż z dniem dokonania rejestracji dla celów VAT. W celu rejestracji przedstawiciel grupy składa zgłoszenie rejestracyjne do właściwego naczelnika urzędu skarbowego (US właściwy dla przedstawiciela GV) na druku VAT-R oraz załącza do niego umowę. Przedstawiciel grupy musi także wystąpić o nadanie numeru NIP dla grupy VAT na druku NIP-2.

Podstawową zaletą nowej instytucji jest niewątpliwie brak opodatkowania dostaw towarów i usług dokonywanych między podmiotami należącymi do grupy. Znika więc obowiązek fakturowania oraz wykazywania transakcji w pliku JPK. Faktury dokumentujące transakcje z podmiotami spoza grupy zawierać mają dane identyfikacyjne grupy VAT w tym jej NIP. Przedstawiciel grupy VAT składa w jej imieniu zbiorczy plik JPK.

Warto nadmienić, ze mimo braku opodatkowania transakcji w grupie istnieje obowiązek prowadzenia w formie elektronicznej odrębnej ewidencji operacji dokonywanych wewnątrz grupy. Na żądanie organu podatkowego członkowie grupy są zobowiązani taką ewidencję przedstawić w terminie 7 dni od dnia doręczenia żądania. Natomiast po 1 lipca 2023 r. ewidencją tą członkowie grupy będą musieli przesyłać do urzędu skarbowego za okresy miesięczne podobnie jak plik JPK. Dokładny zakres danych, jakie muszą być zawarte w powyższej ewidencji, zostanie określony w drodze rozporządzenia.

Grupa VAT ma obowiązek rozliczenia podatku należnego zgodnie z momentem powstania obowiązku podatkowego również w zakresie dostaw towarów i usług dokonanych przez poszczególnych członków grupy.

Z objaśnień Ministerstwa Finansów wynika, że rozlicza ona VAT od wykonywanych czynności na zasadach ogólnych. Zasady opodatkowania poszczególnych czynności nie różnią się od tych stosowanych przez innych podatników. Jeżeli chodzi o transakcje wewnątrzwspólnotowe, grupa VAT może uzyskać numer VAT UE i składa również informacje podsumowujące VAT -UE. Gromadzi także wszelką dokumentację uprawniającą do stosowania stawek preferencyjnych np. dotyczących WDT czy eksportu. Mimo iż dokumentacja ta dotyczy danego członka grupy , z punktu widzenia regulacji prawnych traktowana jest jako dotycząca całej grupy.

Co istotne grupa VAT ma prawo do odliczenia podatku naliczonego zgodnie z art. 86 ust.1. Należy jednak zwrócić uwagę na spore skomplikowanie przepisów jeżeli chodzi o rozliczenie podatku naliczonego w sytuacji gdzie mamy do czynienia z tzw. sprzedażą mieszaną i zastosowaniem proporcji przez choćby jednego z członków grupy.

W okresie posiadania statusu podatnika przez grupę VAT oraz po utracie przez tego statusu członkowie grupy VAT odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania z tytułu podatku (art. 8e u.p.t.u.).

Zgodnie z art. 15a ust. 15 grupa VAT traci status podatnika VAT:

1. z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym skutkującym naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika;
2. z upływem terminu, na jaki została utworzona.

Za okres rozliczeniowy, w którym grupa ta utraciła status podatnika, należy złożyć deklarację podatkową (art. 8d ust 2 u.p.t.u.). Natomiast po utracie przez grupę statusu podatnika, przedstawiciel grupy może dokonywać korekt rozliczeń podatku za okresy, w których grupa VAT była podatnikiem (art. 8d. ust.4 u.p.t.u.).

Autor: Monika Grab, Specjalista ds. VAT w MDDP Outsourcing