Mechanizm podzielonej płatności - split payment

Mechanizm podzielonej płatności — split payment służyć ma zautomatyzowaniu, a co za tym idzie ułatwieniu odprowadzania podatku VAT. Od 2019 r. jest  obowiązkową procedurą przy usługach i towarach, które mają charakter wrażliwy. Jego zadaniem jest ograniczenie luki w podatku VAT i przeciwdziałanie oszustwom podatkowym.  Dowiedz się, czym jest split payment, na czym polega i jakie są sankcje za jego niestosowanie? Poznaj wszystkie zmiany, które obowiązują od 1 lipca 2023 r.

Czym jest mechanizm podzielonej płatności (split payment)?

Mechanizm podzielonej płatności, inaczej zwanej „split payment”, to instytucja prawna przewidziana w art. 108. a–108. f Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Split payment polega na dokonywaniu przez nabywcę  płatności za określone towary bądź usługi specjalnym przelewem, tak zwanym komunikatem przelewu. Kwota przelewu nie trafia w całości na rachunek odbiorcy, tylko zostaje rozbita na dwie części: kwotę netto i podatek VAT.

Schemat wygląda następująco:

• kwota netto faktury trafia na „zwykły” rachunek rozliczeniowy sprzedawcy;
• kwota podatku VAT wykazana na fakturze jest wpłacana na specjalny rachunek VAT.

 Split payment – od jakiej kwoty i kto musi go stosować?

Mechanizm podzielonej płatności ma zastosowanie wyłącznie dla podatników VAT, którzy opłacają transakcje przelewem w złotówkach. Split payment może mieć dobrowolny lub obowiązkowy charakter. Zależne jest to od wartości transakcji oraz rodzajów usług/towarów, których dotyczy zapłata.

Zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest obowiązkowe przy spełnieniu łącznie poniższych warunków:

• zapłata dotyczy towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, potocznie zwanych „towarami wrażliwymi”, a zalicza się do nich m.in.: dostawa elektronicznych układów scalonych, surowce wtórne, usługi budowlane, sprzedaż detaliczna części samochodowych itp.,
• kwota należności ogółem udokumentowana fakturą przekracza 15 000 zł brutto. Limit ten podany jest w złotych, ale ograniczenie to dotyczy także płatności w walucie obcej, o ile równowartość tej płatności w przeliczeniu na PLN wynosi co najmniej 15.000 zł, a wyjątek stanowią transakcje na podstawie umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Mechanizmu podzielonej płatności nie mogą stosować:

• konsumenci, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej,
• przedsiębiorcy otrzymujący faktury bez kwoty podatku VAT, na przykład od podatników zwolnionych z VAT,
• przedsiębiorcy rozliczający się gotówką lub kartą.

Rachunek bankowy VAT do split payment

Banki automatycznie zakładają osobom prowadzącym działalność gospodarczą rachunki VAT jako dodatkowe konto. Pieniądze znajdujące się na rachunku VAT cały czas należą do podatnika, ale użyć można ich jedynie na określone cele, czyli zapłatę, m.in.: należności celnych, składek ZUS, podatków jak PIT, CIT, akcyza.

Warto pamiętać, że płatności ze split payment nie można dokonywać na rachunek ROR.

Konsekwencje obowiązku korzystania z mechanizmu podzielonej płatności dla kupującego i sprzedającego

Sankcje dla sprzedawcy.

W przypadku, gdy  sprzedający nie dokona właściwego oznaczenia faktury jako „mechanizmu podzielonej płatności”, otrzyma dodatkowe zobowiązanie podatkowe od naczelnika urzędu skarbowego, bądź od naczelnika urzędu celno-skarbowego. Kara ta będzie odpowiadać 30%  kwoty podatku VAT, która przypada na towary lub usługi objęte split payment. Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mogą ponieść odpowiedzialność za to wykroczenie w formie grzywny w wysokości 180 stawek dziennych (kara może sięgnąć nawet 5,4 mln zł).

Sankcje dla kupującego.

Jeżeli kupujący mimo obowiązku, nie rozliczy w systemie mechanizmu podzielonej płatności, urząd skarbowy ma prawo  naliczyć przedsiębiorcy dodatkowe zobowiązanie podatkowe, także w wysokości 30%  kwoty podatku VAT przypadającej na towary lub usługi wrażliwe. Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą poniosą odpowiedzialność karną za to wykroczenie, przewidzianą grzywną w wysokości 720 stawek dziennych. Istnieje możliwość uniknięcia sankcji wtedy, gdy sprzedawca prawidłowo rozliczy podatek VAT przypadający na tą sprzedaż.

 Split payment a rozliczenie kosztów

W sytuacji, kiedy przedsiębiorca miał obowiązek wykonać przelew mechanizmem podzielonej płatności, a tego nie zrobił, od 1 stycznia 2020 roku nie można takiej faktury ująć w kosztach uzyskania przychodu.

Mechanizm podzielonej płatności w praktyce

• Przedsiębiorca będący podatnikiem VAT wystawił fakturę na kwotę 20 000 zł brutto za usługi niewymienione w załączniku 15. ustawy VAT. Na fakturze znajduje się adnotacja „mechanizm podzielonej płatności”. Nabywca nie ma obowiązku dokonać płatności za pomocą split payment.
• Nabywca zamówił ubrania na kwotę 500 zł. Sprzedawca wystawił fakturę i oznaczył ją jako „mechanizm podzielonej płatności”. Nabywca nie ma obowiązku zapłacić za towar za pomocą mechanizmu podzielonej płatności.
• Podatnik VAT wystawił fakturę na kwotę 16 000 zł brutto. Na fakturze widnieją dwie pozycje na różne towary, ale jeden z załącznika 15. do ustawy VAT na kwotę 2000 zł brutto. Nabywca ma obowiązek zapłacić mechanizmem podzielonej płatności za towar z załącznika 15. na kwotę 2000 zł brutto.

Zmiany w mechanizmie podzielonej płatności wprowadzone SLIM VAT 3 od  lipca 2023 r.

W ustawie nowelizującej Slim VAT 3 wskazano, że „przywileje” wynikające z zastosowania mechanizmu podzielonej płatności (niestosowanie sankcji VAT oraz podwyższonych odsetek od zaległości) stosuje się również w sytuacjach, gdy kwota podatku VAT zostanie zapłacona z zastosowaniem split payment przez podatnika innego niż wskazany na fakturze, np. przez faktora.

Istotną zmianą jest także rozszerzenie podmiotów wyłączonych z odpowiedzialności solidarnej osób trzecich w przypadku pomyłkowych wpłat na rachunek vat. Zmiana dodaje podatników wskazanych w umowie o nabyciu wierzytelności i dotyczy kwoty otrzymanej przez nich na rachunek VAT.

Ze środków zgromadzonych na rachunku vat od 01 lipca 2023 r. można opłacić podatek cukrowy, podatek tonażowy, opłatę małpkową, podatek od sprzedaży detalicznej oraz podatek od wydobycia niektórych kopalin.

Autor: Izabela Chudzik, księgowa warszawskim biurze rachunkowym MDDP Outsourcing.

Źródło: Ustawa o vat z 11 marca 2004 r.