Obowiązek badania i wybór firmy audytorskiej – kluczowe zagadnienia

Obowiązek badania sprawozdania finansowego w Polsce dotyczy szeregu podmiotów, w tym spółek akcyjnych, jednostek zainteresowania publicznego (takich jak banki czy ubezpieczyciele), a także tych jednostek, które spełniają określone kryteria finansowe i organizacyjne. Badanie takie jest przeprowadzane przez firmę audytorską (biegłego rewidenta), która posiada odpowiednie uprawnienia i niezależność, aby świadczyć tego rodzaju usługi.

Kiedy badanie sprawozdania finansowego jest obowiązkowe?

Zgodnie z przepisami Ustawy o Rachunkowości, sprawozdanie finansowe musi zostać zbadane przez biegłego rewidenta w następujących przypadkach:

1. jednostki zainteresowania publicznego (takie jak banki, zakłady ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne i inne instytucje finansowe);
2. spółki akcyjne (każda spółka akcyjna jest zobowiązana do badania sprawozdania finansowego, z wyjątkiem spółek akcyjnych w organizacji);
3. inne jednostki spełniające określone kryteria (dotyczy to jednostek, które w poprzednim roku obrotowym miały co najmniej 50 pracowników, sumę aktywów bilansu wynoszącą co najmniej 2,5 mln euro lub przychody netto ze sprzedaży towarów i usług o wartości co najmniej 5 mln euro).

Obowiązek badania ma na celu potwierdzenie rzetelności i wiarygodności informacji finansowych prezentowanych przez jednostkę, co jest kluczowe dla interesariuszy, takich jak inwestorzy, kredytodawcy i organy nadzoru.

WAŻNE! Obecnie trwają prace nad nowelizacją Ustawy o Rachunkowości w zakresie zwiększenia progów do obligatoryjnego badania sprawozdania finansowego. Aktualnie prace nad zmianą ustawy znajdują się w Sejmie, ale istnieje duże prawdopodobieństwo, że nowe przepisy zaczną obowiązywać od 2025 roku.

Wybór firmy audytorskiej – jak to zrobić?

1. Podjęcie uchwały – wybór firmy audytorskiej następuje na podstawie uchwały organu zatwierdzającego lub rady nadzorczej. Kierownik jednostki nie ma prawa do samodzielnego wyboru firmy audytorskiej, a jego rola polega jedynie na zawarciu umowy wynikającej z uchwały. W jednostkach, które mają Komitet Audytu, to właśnie ten organ rekomenduje firmę audytorską.
2. Zasada rotacji – w przypadku jednostek zainteresowania publicznego, firma audytorska musi być zmieniana co najmniej raz na 10 lat, a kluczowy biegły rewident – co 5 lat. W innych jednostkach rotacja dotyczy jedynie kluczowego biegłego rewidenta i wynosi 10 lat.
3. Kwalifikacje i licencje – firma audytorska musi być zarejestrowana w rejestrze Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego (PANA).

Chcesz wiedzieć więcej? Sprawdź i pobierz kompleksowy przewodnik → „Sprawozdanie finansowe 2025” od MDDP Outsourcing

Jakie uprawnienia ma audytor?

Audytorzy posiadają szeroki wachlarz uprawnień, które umożliwiają im skuteczne przeprowadzanie audytów. Należą do nich poniższe prawa i obowiązki.

• Dostęp do dokumentów – biegli rewidenci mogą mieć wgląd w księgi rachunkowe oraz żądać przedstawienia wszystkich niezbędnych dokumentów i informacji.
• Kontrola i obecność przy inwentaryzacji – audytorzy mogą przeprowadzać kontrole w siedzibie firmy oraz być obecni przy inwentaryzacji majątku.
• Kontakt z personelem i kontrahentami – audytor ma prawo przeprowadzać rozmowy z zarządem, pracownikami oraz kluczowymi osobami w jednostce. Może także zasięgać informacji od kontrahentów, banków i doradców prawnych, za zgodą kierownika jednostki.
• Korzystanie z ekspertyz – w razie potrzeby audytor może korzystać z usług specjalistów, takich jak rzeczoznawcy majątkowi, aby uzyskać niezbędne ekspertyzy.
• Obowiązek informowania organów nadzoru – w przypadku wykrycia istotnych nieprawidłowości, audytor ma obowiązek poinformować odpowiednie organy, na przykład Komisję Nadzoru Finansowego (KNF).

Jakie powinny być kryteria wyboru firmy audytorskiej?

Wybór firmy audytorskiej powinien być przemyślany i oparty na takich kryteriach, jak: doświadczenie i kwalifikacje (warto sprawdzić czy firma ma doświadczenie w audytowaniu jednostek o podobnym profilu działalności, ważne są również kompetencje zespołu audytorskiego); reputacja (przed dokonaniem wyboru audytora najlepiej sprawdzić opinie dotychczasowych klientów oraz reputację firmy na rynku); zakres usług (często firmy audytorskie oferują także dodatkowe usługi, takie jak doradztwo podatkowe czy analiza ryzyka – przy czym ważne jest, aby te usługi nie kolidowały z zasadą niezależności audytora); koszt audytu (warto porównać koszty proponowane przez różne firmy, oferujące wymagany poziom jakości usług); zgodność z przepisami (należy upewnić się, że firma spełnia wymogi dotyczące niezależności oraz rotacji).

O czym pamiętać podpisując umowę na usługi audytorskie?

Umowa z firmą audytorską powinna być podpisana w terminie umożliwiającym audytorowi udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych. Musi zawierać szczegółowe warunki współpracy, takie jak: zakres audytu i harmonogram prac, koszty audytu oraz warunki płatności, a także obowiązki obu stron umowy, w tym klauzule dotyczące poufności oraz zasady dotyczące rozwiązania umowy. Umowa powinna być przejrzysta i zabezpieczać interesy obu stron.

Właściwy wybór firmy audytorskiej oraz odpowiednie sformułowanie umowy mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia rzetelności i niezależności audytu. Dzięki temu sprawozdanie finansowe jednostki będzie wiarygodne i zgodne z obowiązującymi przepisami.

autorka: Julia Leszczyńska, Asystent księgowy, MDDP Outsourcing Katowice

Poznaj pozostałe artykuły z cyklu „Sprawozdanie finansowe 2025”

1. Harmonogram prac nad sprawozdaniem finansowym
2. Ustalenie formy sprawozdawczości finansowej
3. Obowiązek badania i wybór firmy audytorskiej
4. Inwentaryzacja aktywów i pasywów oraz ich wycena
5. Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy
6. Sporządzenie i podpisanie rocznego sprawozdania finansowego
7. Konsolidacja sprawozdań finansowych
8. E-sprawozdania
9. Wysyłka sprawozdania finansowego po terminie
10. Sprawozdanie finansowe 2025: Kompleksowy przewodnik od MDDP Outsourcing

Potrzebujesz profesjonalnego wsparcia w zakresie sprawozdań finansowych i raportowania?
Zespół MDDP Outsourcing oferuje fachowe i terminowe usługi obejmujące:
konsolidację sprawozdań, raportowanie zarządcze do grupy, e-sprawozdania finansowe oraz sprawozdania iXBRL zgodne ESEF.
> Skontaktuj się z nami już dziś! <